Рўйхатни беркитиш
Дарслар рўйхати
1446 йил 20 жумадул аввал | 2024 йил 22 ноябрь, жума
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Тазкия

Тазкия дарслари (204- дарс) Ашъарий тавҳиднинг турлари ва шунга боғлиқ масалалар

00:00 / 13.11.2022 2357 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Билингки, тавҳиднинг уч даражаси бордир: 
Биринчиси – Зотнинг тавҳиди. 
У идрокдан ташқари нарса бўлиб, муқаддас Зотнинг нафсига ўхшаш нарсадир. 
Иккинчиси – сифатлар тавҳиди. 
У барча қудрат Аллоҳнинг шомил қудрати ичига ғарқ бўлган, деб билишдир. Бошқа сифатлар ҳам шунга ўхшашдир.
Учинчиси – ишлар тавҳиди. 
У эса ўта ишончли илм ила борлиқда Аллоҳдан ўзга таъсир қилувчи йўқ, деб билишдир. (Ал-Маржоний, «Аш-Шарҳи ал-Ақоид ал-Жалолий», 1 ж. 252-с.) 

Тафтазоний ва тавҳиднинг таърифи 


Тавҳид ҳақиқати улуҳиятда (ибодатга сазоворликда) ва унинг хусусиятларида Аллоҳнинг шериги йўқ, деб эътиқод қилишдир. 
Аҳли Ислом ўртасида ҳеч бир хилофсиз, оламнинг тадбирини қилиш, жисм ва руҳларни яратиш, ибодатга ҳақдорлик ва қадимдан ўз-ўзидан қоим бўлиш (ўзича мавжуд бўлиш) Аллоҳнинг Ўзига хос хусусиятларидандир («Шарҳул Мақосид», 2-жуз, 64-бет).
Шубҳасиз, бу тавҳиднинг хос турига қилинган таъриф бўлиб, у улуҳият тавҳидидир. 
Бас, бу таъриф ила Аллоҳ таолонинг сифатларидан тўрттаси У Зотнинг улуҳияти ва маъбудияти (ибодатга сазоворлиги) хусусиятлари таркибига қўшилмоқда.

Оламнинг тадбири
Аллоҳ таоло осмону ердаги ҳамма ишнинг тадбирини қилувчидир. 
1. Жисмлар ва руҳларни халқ қилиш – яратиш. 
Аллоҳ таоло ҳар бир нарсанинг холиқи – яратувчисидир. У Зот ҳар бир нарсага вакилдир.
2. Ибодатга ҳақдорлик. 

«Чунки Аллоҳнинг Ўзигина ҳақдир, Ундан бошқа топинаётганлари эса ботилдир. Албатта, Аллоҳ Олийдир, Улуғдир» (Ҳаж сураси, 62-оят). 

«Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ» (Муҳаммад сураси, 19-оят). 

3. Аллоҳ таолонинг ўз-ўзидан мавжудлиги.

«Аллоҳ – Ундан ўзга илоҳ йўқ. У Ҳайй ва Қойюмдир...» (Бақара сураси, 255-оят).

«У туғмаган ва туғилмаган» (Ихлос сураси, 3-оят) ва:

«У Аввалдир ва Охирдир» (Ҳадид сураси, 3-оят). 

Қуръони Каримда ушбу сифатлар билан далил келтириш хос хусусиятлар ва белгилар билан далил келтириш демакдир. Чунки Қуръони Каримда рубубийят тавҳиди улуҳият тавҳидига ҳужжат қилинган.

Мисол учун: 

«Осмонлару ерни яратган… Зот(яхши)ми?» (Намл сураси, 60-оят)

«Агар ростгўй бўлсангиз, далилингизни келтиринг», дегин» (Намл сураси, 64-оят). 

Ушбу оятларнинг беш жойида робблик тавҳиди улуҳият тавҳидига далил қилинган. 
Аллоҳ таоло ҳар бир оятнинг охирида: 

«Аллоҳ билан бирга бошқа илоҳ борми?» деб марҳамат қилади (Намл сураси, 60-оят). 

Бунда асос улуҳият тавҳидидир.
 
Бошқа сифатларнинг тавҳиди эса улуҳият тавҳидига далил сифатида келтирилган. 

Чунки келган ҳар бир расул ва набий: 

«Эй қавмим, Аллоҳга ибодат қилинг. Сиз учун Ундан ўзга илоҳ йўқ», деб даъват қилган (Ҳуд сураси, 50-оят).

Сўнгра эса қолган сифатлар тавҳиди ила улуҳият тавҳидига далил келтирганлар.


«Руҳий тарбия» китоби асосида тайёрланди

 

Муаллиф
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
Манба
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
Муриднинг ҳоли қуйидаги олти ҳолдан бири бўлади. 1. Обид. 2. Олим. 3. Таълим олувчи. 4. Волий. 5. Ҳунарманд. 6. Аллоҳ таолонинг муҳаббатига ғарқ бўлган одам. .Обид, давоми...

2437 13:30 / 20.06.2020
МАЪРИФАТ БОБИМаърифат Аллоҳ таоло бандаларига буюрган биринчи фарздир. Бунга ушбу ояти карима далилдир Жин ва инс оламини фақат Ўзимгагина ибодат қилиши учун давоми...

3796 05:00 / 01.03.2017
Аллоҳ таоло Бақара сурасида шундай деб марshyҳамат қилади .Оналар фарзандларини тўлиқ икки йил эмизурлар. Бу эмизишни батамом давоми...

1637 19:00 / 04.11.2023
Ўтган сатрлардан ахлоқда мўътадил бўлиш нафснинг соғломлиги, мўътадилликдан оғиш эса дард ва беморлик экани аён бўлади. Бинобарин, нафсни даволаш ҳам худди давоми...

3507 13:19 / 17.10.2020
Аудиолар

135065 11:58 / 10.10.2018
«Ҳилол» журнали
Китоблар

55345 14:35 / 11.08.2021