Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Имом Ибн Касир қироати:
1) Ундан Муҳаммад ибн Қунбул қилган ривоят ҳақида бизга Абу Муслим Муҳаммад ибн Аҳмад ибн Алий ал‑Бағдодий хабар берган. У айтганки:
«Бизга Ибн Мужоҳид хабар берган. У айтганки:
«Мен (бу ривоят билан) Қунбулга ўқиб бердим ва у айтди:
«Мен Абул‑Ҳусайн Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Авф ал‑Қавсийга[1] ўқиб бердим ва у айтди:
«Мен Абул Ихрит Ваҳб ибн Возиҳга ўқиб бердим ва у айтди:
«Мен Исмоил ибн Абдуллоҳ ал‑Қистга ўқиб бердим ва у айтди:
«Шибл ибн Аббод ва Маъруф ибн Мушконга ўқиб бердим. Улар:
«Биз Ибн Касирга ўқиб берганмиз», дейишган».
(Абу Амр ад‑Доний айтади:)
«Мен ушбу ривоят билан Қуръоннинг ҳаммасини Форис ибн Аҳмад ал‑Ҳимсий[2] ал‑Муқрий аз‑Зарирга ўқиб бердим. У айтди:
«Мен бу ривоят билан Абдуллоҳ ибн Ҳусайн ал‑Бағдодийга ўқиб бердим. У айтди:
«Мен Муҳаммад ибн Мужоҳидга ўқиб бердим. У айтди:
«Мен Қунбулга ўқиб бердим».
2) (Ибн Касирдан) Аҳмад ал‑Баззийнинг ривояти:
«Бизга бу ривоят ҳақида Муҳаммад ибн Аҳмад ал‑Котиб хабар берди ва айтди:
«Бизга Аҳмад ибн Мусо хабар берди ва айтди:
«Бизга Наср[3] ибн Муҳаммад аз‑Заббий хабар берди ва айтди:
«Бизга Абу Базза[4] хабар берди ва айтди:
«Мен Икрима ибн Сулаймон ибн Умайр (бир нусхада Омир)га[5] ўқиб бердим ва у айтди:
«Мен Исмоил ибн Абдуллоҳ ал‑Қистга ўқиб бердим ва у айтди:
«Мен Ибн Касирнинг ўзига ўқиб бердим. Баззий мана шундай деган».
(Абу Амр ад‑Доний айтади:)
«Мен бу ривоят билан Қуръоннинг ҳаммасини Абулқосим Абдулазиз ибн Жаъфар ибн Муҳаммад ал‑Муқрий ал‑Форисийга ўқиб бердим. У менга айтдики:
«Мен Қуръоннинг ҳаммасини Абу Бакр Муҳаммад ибн Ҳасан ан‑Наққошга ўқиб бердим. У менга айтдики:
«Мен бу ривоят билан Абу Рабиъа Муҳаммад ибн Исҳоқ ар‑Рабъийга ўқиб бердим. У айтдики:
«Мен Баззийга ўқиб бердим».[6]
Бу иккинчи тўлин ой[7] Абу Муид[8] ибн Касир ал‑Маккий Амр ибн Алқаманинг мавлоси бўлиб, тобиъийдир. Унинг асли форс авлодидан. У новча, йўғон, буғдойранг, кўзи кўкка мойил эди. Сочини ҳино билан бўяр эди. У саҳоба Абдуллоҳ ибн ас‑Соиб ал‑Махзумий, Мужоҳид ибн Жабр ва Дирбосда ўқиган. Абдуллоҳ ибн ас‑Соиб эса Убай ибн Каъбда ўқиган. Мужоҳид ва Дирбос иккиси Абдуллоҳ ибн Аббосда, у киши Убай ибн Каъб ва Зайд ибн Собитда ўқиган. Улар Набий соллаллоҳу алайҳи васалламда ўқиганлар.
«Қуръон илмлари» китобидан
[1] Аслида ал-Қаввос.
[2] Аслида ал-Ҳимсий.
[3] «Бир нусхада مصر», дейди Абдуллоҳ Қорий. Аслида Музар.
[4] Аслида Аҳмад ибн Абу Базза, яъниАҳмад ал Баззий.
[5] Тўғриси ҳам Омир.
[6] Баззийнинг Ибн Касиргача санади сал аввалолдин ўтди.
[7] Порлоқ сиймо демоқчи, яъни Ибн Касир.
[8] Аслида Абу Маъбад, исми Абдуллоҳ.