1446 йил 20 жумадул аввал | 2024 йил 22 ноябрь, жума
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Уламолар

Қўқон хони Шералихоннинг маънавий устози ким бўлган? (иккинчи мақола)

11:27 / 01.01.2022 1802 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Манбаларда келтирилишича, Қўқон хони Шералихон (1797-1845) тахтга келгунга қадар Қирғизистоннинг Талас водийсида тоғасининг қўлида улғаяди. У болалигидан қирғизлар ичида йилқи боқиб, ўтовларда қишлаб кун кечиради. Шералихонни Таласга келиб қолишининг тарихи, отаси Ҳожибек жияни Олимхон билан тахт учун даъвогарликда сиёсий кураш олиб борган. Олимхон курашда ғолиб бўлиб, Хожибек ва аёлини қатл этади. Унинг норасида фарзандлари Улуғбек, Шералибек, Бекўғлибекларни тоғаси ва Наманган улуғлари олиб кетиб, Таласга яширадилар. Талас водийси Наманганнинг Чортоқ тумани билан чегарадош ҳудуд бўлган  [1].


Кейинчалик, Шералихон ўсиб улғайиб, устози ва пири Хожа Дониёрда таълим олади. Шералихон устозидан шариат билимлари ва тариқат одобларидан пухта таълим олади. Хожа Дониёр Шералихонни ҳукмдор бўлишини 40 кун аввал билган. Унга агар ҳукмдор бўлиб қолсангиз нима қиласиз? – дейди устози. Шералихон салтанатимни ярмини сизга бераман дейди. Орадан 39 кун ўтгач Шералихонни излаб келишади ва 40 куни уни тахтиравонга солиб, хон қилиб олиб кетишади. Бу ҳам Хожа Дониёр кароматларидир.


Эшон ҳазрат авлодлари асосан Фарғона водийсида, қисман Тошкент ва Қирғизистонда истиқомат қилишади. Катта ўғиллари Хожа Саййид Аҳмад эшон Учқўрғонга кўчиб кетгач, қолган ўғил-қизлари ва яқинлари эса Алихон, Чўмбағиш, Арбағиш, Пиштқирон ва Балиқкўлда яшаб қолишган. Хожа Дониёр узоқ умр кўриб, тахминан, 1845-1850 йиллар орасида оламдан ўтади. Уни Пиштқирондаги ўзи кавлаган ғорга дафн этилади. Қабри кейинчалик авлодлари томонидан уч пахса девор билан ўралиб сувалган, устига эса ясси тошлар ётқизиб чиқилган. Қишлоқ нуронийларининг маълумотига кўра, 1948-1950 йиларда ҳам шу ҳолатда турган  [2].


Шўролар даврида Хожа Дониёр эшон қабри ҳам қаровсиз ва ташландиқ ҳолатга тушиб қолди. Натижада одамлар қабрда ётган азиз зотнинг таржимаи ҳоли ва қилган ишларини унутиб юборишди. Бугунги кунга келиб ҳам Хожа Дониёр қабри диққат ва эътиборга муҳтождир. Тарих ва маданий меросимизни кенг ўрганаётган бир вақтда, шунингдек, нақшбандийлик тариқатининг етук кишиларининг ҳаётини ўрганиш ва тадқиқ этиш илмий ва ижтимоий аҳамиятга эгадир.

(Тамом)

Акрам Шарипов, мустақил тадқиқотчи. 

Тошкент вилояти Чиноз тумани Олмазор қўрғони. 


[1] Худоёрхонзода. Анжум ат-таворих.(Тарих юлдузлари). —Т.; Fan va texnalogiya, 2014.б. 348. Б. 302

[2] Ушбу  маълумотлар Хожа Дониёр эшон авлодларининг шахсий архивидан олинди.

 

 

 

Манба
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
Мавлоно Собитхон тўра Файзихон тўра ўғиллари 1866 йил Наманган шаҳри, Сардоба даҳаси, Чор гўристон мавзеси ҳозирги Тўрақўрғон кўчасида зиёлилар хонадонида давоми...

1960 13:00 / 14.12.2021
20 асрда яшаб, фолият юритган Наманганлик машҳур уламо Мулла Абдусаттор махдум 1891 йили Наманган шаҳри, Сардоба даҳаси ҳозирги Янгиобод маҳалласида Абдураҳмон давоми...

1959 14:00 / 22.03.2022
Ҳомидхон қори 1905 йил Наманган шаҳри Чуқур кўча даҳаси собиқ .Лўли чеки, маҳалласи ҳозирги .Самарқанд, кўчасида таваллуд топди. Бобоси Умархон ҳожи аҳли илм, аҳли давоми...

2731 14:00 / 24.02.2023
Салоҳиддин Айюбий раҳимаҳуллоҳнинг олдида бир ҳадис ривоят қилинди. Унда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кулганлари ҳақида гап бор эди. Ҳадисни давоми...

3247 09:00 / 12.05.2021
Аудиолар

135106 11:58 / 10.10.2018
Фотолар

7485 09:50 / 18.04.2018
«Ҳилол» журнали
Китоблар

55381 14:35 / 11.08.2021