Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Уламолар иймонни қасд, уни сўзлаш ва унга кўра амал қилиш, дея тушунтиришади (жумҳур уламо амални иймоннинг шарти эмас, балки камолга етказувчи жиҳати, дейишади). Ва буни Аллоҳнинг ҳузурида мақбул иймон, дея аташади.
Инсонлар ҳузурида мақбул иймон эса, фақат «шаҳодатайн»га иқрор бўлишгина, дейишади. Яъни, Аллоҳнинг ҳузурида иймонли бўлиш учун юқоридаги учта шарт топилиши лозим.
Жумладан, «шаҳодатайн»га ёлғондан иймон келтирса, қалбларни билувчи зот уни мўмин эмас, мунофиқ ўлароқ қабул қилади.
Амалга бепарво бўлса, фосиқ ёки (буюрилган амални қилиш шарт эмас, деган эътиқодда бўлса) кофир сифатида ҳукм қилади. Аммо бу ишларга инсонларнинг асло ҳаққи йўқ.
Инсонларнинг наздида эса киши мўмин бўлиши учун «шаҳодатайн»га иқрор эканлигини айтса бўлди.
Мўмин сифатида мўминларнинг бурч ва ҳуқуқлари унга татбиқ бўлади ва кофирларга қилиниши керак бўлган муомалалардан қутилади. (Бу масалалар кенг мавзу).
Ҳозир бизда динни тушунмаслигимиздан ёмон бир вазият юзага келмоқда.
Ўтмиши нохуш бир киши солиҳ амаллар қилишга ўтса, мен унга ишонмайман, олдинги ишларига жавоб берсин, қабилидаги танбеҳ ва инкорлар кўпайиб кетди.
Улар қўяётган талаб Аллоҳ таолонинг талаби, бандаларнинг бундай талаб қилишга ҳаққи йўқ.
Чунки ҳиссиёт аъзолари нуқсонли бўлган инсон сифатида биз унинг қалбидаги қасд ва қарорини аниқлай олмаймиз. Заиф яратилган банда бўлганимиз туфайли, биздан яшириб қилган амалларини кўра олмаймиз.
Бизга у одамнинг «шаҳодатайн»ни тили билан талаффуз қилиши кифоя. Биз уни мўмин ҳисоблаймиз, қалби ва яширин амалларини Аллоҳга ҳавола қиламиз.
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам Аллоҳ ваҳий орқали билдириб тургани учун замонларидаги ҳамма мунофиқларни таниганлар. Лекин бирортасининг номини ошкор қилмаганлар.
Айрим мақсадларни кўзлаб сир соҳиби бўлган — Ҳузайфа ибн Ямон розияллоҳу анҳуга уларни айтиб берганлар.
Чунки умматлари бир кун келиб қалбларни тафтиш қилиш ва одамларнинг иймонини қабул қилиш мансабини эгаллаб олишини билганлари учун шундай йўл тутганлар.
«Мана Пайғамбар алайҳиссалом мунофиқларни ошкор қилганлар», дея бу қабиҳ ишни суннат тутиб олмасликлари учун ҳам шундай қилганлар.
Хуллас, инсоннинг қалбидаги қасди ҳақида гапириш, уни тафтиш қилиш Ислом таълимотларига зид амал.
Амалларини пойлаб ҳукм чиқариш иложсиз ва оғир иш. Шундай экан, унинг иқрорига ва зоҳир-бизга кўриниб турган амалларига ишонайлик ва шу билан кифояланайлик.
Қалб ва кўринмас амалларини эса уларнинг эгаси Аллоҳга топширайлик! Энг асосийси — ўзимизнинг иймон ва амалларимизни тафтиш этайлик!
«Шаҳодатайн» — Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлиги ва Муҳаммад алайҳиссалом Унинг элчиси эканига шаҳодат келтириш, гувоҳ бўлишдир.
Мубашшир Аҳмад домла