1446 йил 16 рабиъул аввал | 2024 йил 19 сентябрь, пайшанба
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Жамият

Муҳаббатнинг ҳақиқати нимадан иборат?

11:00 / 19.09.2021 2849 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

لَيْسَ الْمُحِبُّ الَّذِي يَرْجُو مِنْ مَحْبُوبِهِ عِوَضًا أَوْ يَطْلُبُ مِنْهُ غَرَضًا، فَإنَّ الْمُحِبَّ مَنْ يَبْذُلُ لَكَ، لَيْسَ الْمُحِبُّ مَنْ تَبْذُلُ لَهُ.

Маҳбубидан эваз умид қилган ёки ундан ғараз талаб қилган муҳаббатли эмас. Албатта, муҳаббатли сенга кўп нарса берадиган кимсадир, сен унга кўп нарса берадиган кимса эмас.

Ибн Атоуллоҳ Сакандарий раҳматуллоҳи алайҳ ушбу ҳикматда муҳаббат ҳақидаги маълумотларни қуйидагича ифода этади.

Бу дунёдаги муҳаббатларнинг кўпчилиги ҳақиқий эмасдир. «Муҳаббат» сўзини мазкур ҳақиқий бўлмаган муҳаббатларга нисбатан ишлатиш барчага одат бўлиб қолган. Аслида мазкур муҳаббатни даъво қилаётганлар бошқанинг эмас, ўзининг муҳаббатига мубтало бўлганлардир. Мисол учун, мен бир одамга муҳаббатим борлигини даъво қилсам, нима учун унга муҳаббатим борлигини сўрашганда, «Мени ҳурмат қилгани учун, менга совға бергани учун ёки мени ёмонлардан ҳимоя қилгани учун унга муҳаббат қиламан», десам, маҳбубга эмас, ўзимга муҳаббат қилган бўламан. Чунки бировга ўзимга етадиган эваз ёки фойда учун қилган муҳаббатим ўзимнинг фойдамга ишламоқда.

Аслида «муҳаббат» сўзи қандай маънони ифода қилади? Унинг ҳақиқати нимадан иборат?

Муҳаббатнинг ҳақиқати маҳбубнинг жамоли қалбнинг ҳаббаси – асл нуқтасидан тутиб олишидир. Шунда қалбда маҳбубдан ўзгага ҳеч нарса қолмайди. Бинобарин, қалб учун маҳбубнинг ризосидан ўзга ғараз қолмайди. Ўша нарса у рағбат қилган нарсанинг айни ўзи бўлади. Шунда у ўзини ҳам, ўзгаларни ҳам унутиб, фақат маҳбубнигина эслайдиган бўлади.

Бас, ким Аллоҳ таоло ҳақида маърифат ҳосил қилганини ва мазкур маърифат уни Ҳақ субҳанаҳу ва таолонинг муҳаббатига элтганини даъво қилса-ю, қалбида У Зот таолодан ўзганинг муҳаббатидан заррача қолса, даъвоси ботил бўлади.

Ушбу ҳақиқатни Ибн Атоуллоҳ Сакандарий раҳматуллоҳи алайҳ қуйидаги иборалар билан баён қилмоқда:

«Маҳбубидан эваз умид қилган ёки ундан ғараз талаб қилган муҳаббатли эмас. Албатта, муҳаббатли сенга кўп нарса берадиган кимсадир, сен унга кўп нарса берадиган кимса эмас».

Бу жумладаги «эваз»дан мурод банданинг ўзи адо этган тоатига Аллоҳ таолодан ажру савоб кутишидир. Тасаввуф адабиётида «эваз» ва «ажр» сўзлари бир-бирининг ўрнига ишлатилади.

Ушбу жумладаги «ғараз»дан мурод банданинг ўзи адо этган тоати учун Аллоҳ таоло унга нафси хоҳлаган дунёвий мартабалар, бойлик ва дабдабага сабаб бўладиган мукофотлар беришини талаб қилишдир.

Демак, банданинг ўзи адо этган тоати учун Аллоҳ таолодан ажру савоб кутиши ва Аллоҳ таоло унга иштаҳаси тортган дунёвий мартабалар, бойлик ва дабдабага сабаб бўладиган мукофотлар беришини талаб қилиши унинг Ҳақ субҳанаҳу ва таолога муҳаббати борлигининг аломати эмасдир.

Аллоҳ таоло ҳақида ҳақиқий маърифат ҳосил қилиши оқибатида У Зотга ҳақиқий муҳаббат қилган банда фарз ва вожиб ибодатларни сидқидилдан адо этади, У Зотга қурбат ҳосил қилиш йўлида ҳеч нарсани аямайди, булар учун охиратда ажр ҳам, бу дунёда мукофот ҳам кутмайди. Мазкур тоатларни Ҳақ субҳанаҳу ва таолога бўлган муҳаббатига вафо қилгани учун адо этади.

Аллоҳ таоло барчамизга маҳбубидан эваз умид қилган ёки ундан ғараз талаб қилган муҳаббатли эмаслигини, албатта, муҳаббатли бизга кўп нарса берадиган кимса эканини ва биз унга кўп нарса берадиган кимса эмаслигини англаб етишни ва шунга мувофиқ амал қилишни насиб этсин!

«Хислатли ҳикматлар шарҳи» китобидан олинди

Муаллиф
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф
Манба
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
Телефон деганлари аллақачон шайтоннинг чалғитувчи ўйинчоғига айланиб бўпти. Аввалари бу матохга унчалик эътибор қилмаган эканман, умра сафарига боргач бунга юз давоми...

1190 17:17 / 02.11.2022
Исломнинг шонли тарихида жуда кўплаб умумий кутубхоналар бўлган. Ана шулардан энг машҳурларини саралаб, ўқувчиларимиз эътиборига ҳавола этишга қарор давоми...

1321 16:00 / 12.10.2021
Китоб ўқимай, бирор кишида илм олмай фақат домлаларни зиёрат қилиб, суратга тушиб, кўнглини хушнуд қилиб юриш билан иш битмайди. Имкон даражасида илм олишга, илмда давоми...

3136 09:36 / 12 февраль
Генри Форд ширкатидаги катта бир лавозимга номзод бўлган икки киши билан бирга овқатланди. Номзодларнинг иккаласи ҳам битта унивеситетни битирган эди. давоми...

1464 11:00 / 19.01.2023
Аудиолар

129872 11:58 / 10.10.2018
«Ҳилол» журнали
Китоблар

50521 14:35 / 11.08.2021