Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Кунлардан бир куни Баҳлул номи билан танилган Абу Ваҳоб куняли улуғ зот қўлларида сават билан Боғдод бозорида юрган эдилар. У киши нон сотувчи ёнидан ўтиб кетаётганларида ўрталарида қуйидагича суҳбат бўлиб ўтди:
— Сотувчи: Ҳой, Абу Ваҳоб, у саватни нима қиласан?
— Шунда Абу Ваҳоб: Сотиб пулини оламан», дедилар.
— Сотувчи: «Нон олишни истамайсанми?», деб сўради.
— Абу Ваҳоб нонни кичкина бўлиб қолганини кўриб: Албатта оламан, аввал улгуролмай қолган эдим. Боғдоддаги нонларга нима бўлди. Бир дирҳамдек ҳажмга тенг бўлиб қолай дебди-я?! Қаҳатчилик етибдику, бу бечора нонга ҳам, дедилар.
— Сотувчи: Қулоқ сол, Абу Ваҳоб, агар нон сотиб олиш ниятинг бўлмаса, йўлингдан қолма!, деди
— Яхши. Бу неча пул?, дедилар Абу Ваҳоб.
— Сотувчи: Дирҳамнинг тўртдан бири (чораги), деб жавоб берди.
— Абу Ваҳоб: Ҳа, унда буниси неча пул?, деб каттароқ ҳажмдаги нонни кўрсатдилар.
— Сотувчи: Буниси ҳам дирҳамнинг тўртдан бири, деб жавоб берди.
— Буниси ҳам, буниси ҳам нархи бирми? Ҳассамни ушлаб тур!, дедилар Абу Ваҳоб.
—Ҳа, Абу Ваҳоб, деб жавоб берди сотувчи.
— Шунда Абу Ваҳоб катта ва кичик нонни қўларига олиб: Бу нон билан мана буниси тенгми?, деб ҳайрон бўлдилар.
— Сотувчи: Эй Абу Ваҳоб, уларнинг таркиби бир хил, фақат ҳажмида фарқи бор холос, деб жавоб берди.
— Шунда Абу Ваҳоб: Агар шундай бўладиган бўлса, ол буни, деб пулни узатдилар.
— Сотувчи: Эй Абу Ваҳоб, бу дониқку (яъни, дирҳамнинг чорагидан ҳам кам қийматга эга бўлган сариқ чақаку), деб норози оҳангда эътироз билдирди.
— Биламан, жуда яхши биламан, дедилар Абу Ваҳоб.
— Лекин сен сотиб олган ноннинг баҳоси дирҳамнинг чораги, дея яна бир бор таъкидлаб қўйди сотувчи.
— Дониқ билан чорак дирҳамнинг таркиби бир хил, фақат ҳажмида фарқ қилади холос. Гапимга қўшиласанми?, деб ҳозиржавоблик қилдилар Баҳлул.
— Сотувчи: Ҳа, Абу Ваҳоб, ғолиб чиқдинг. Нонни ол-да, йўлингдан қолма, деб таслим бўлди.
Орадан бироз вақт ўтиб Баҳлул раҳматуллоҳи алайҳ нон сотувчининг олдига келдилар.
Шунда сотувчи: Бу гал мени чув туширишинга йўл қўймайман. Қани, йўлингдан қолмачи, деди.
— Баҳлул: Озгина сабр қилиб, ҳассамни ушлаб тур! Мана бу чорак дирҳам. Боя сендан сотиб олган нонимнинг пули. Дониқимни қайтариб бер!, дедилар.
— Сотувчи ҳайрон бўлиб: Боя сен ҳисоб-китоб қилиб, мени шу пулга кўндирган эдингку, деди.
— Муҳими, сен эмас, мен кўнишим ва қалбим таскин топиши керак. Бер, бер, тезроқ пулимни бер, дедилар Баҳлул.
— Сотувчи: Ол дониқингни, эй Абу Ваҳоб, сенинг ишларингдан ҳамон ҳайратдаман. Нонга чорак дирҳам берар экансан, нега аввал дониқ (сариқ чақа) бердинг, деди.
— Ўшанда ёнимда ундан бошқа пулим йўқ эди. Саватимни сотганимдан кейин пулингни тўлиқ беришим кераклигини ўйлаб қолдим. Бер ҳассамни, деб вазиятни тушунтирдилар Баҳлул раҳматуллоҳи алайҳ.
— Сотувчи ҳайратини яширолмай: Ажабо!!! Бундай одам қанақасига мажнун бўлиши мумкин?! деди.
Нозимжон Ҳошимжон таржимаси
Хуршид Маъруф тайёрлади