1446 йил 20 жумадул аввал | 2024 йил 22 ноябрь, жума
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Тазкия

Жанда кийиш

05:00 / 28.02.2017 3280 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Арабчада «хирқа», ўзбекчада «жанда» деб аталган ўзига хос кийим кийиш бир вақтлар сўфийлар орасида кенг тарқалган эди. Суфийларнинг турли рангдаги ямоқлар солинган кийим кийиб бошқалардан ажраб туришга уринишлари ҳаммага маълум бўлган.

Тасаввуфга оид адабиётларда «фалончи пистончига сўфийлик хирқаси – жандасини кийгазди» деган иборалар ҳам тез-тез учраб туради.
Суфийларнинг ўзлари бу ишнинг суннат эканлигини даъво қилишган ва гапларининг тўғрилигига далил сифатида бир неча ривоятларни ҳам келтирганлар.
Имом Молик келтирган ривоятда Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу қуйидагиларни айтадилар:
«Умар ибн Хаттобнинг Мадийнанинг амири бўла туриб икки елкаси орасида устма-уст ямоқ солиб олганини кўрдим».
Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кавуш ва кийимларини ямашлари ҳақидаги ривоят.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша розияллоҳу анҳога у киши оқ-қора ямоқлар солиб ўтирганларида, «То ямоқ солмагунингча, кийимни алмаштирма», деганлари.
Али розияллоҳу анҳудан қуйидаги ривоятни нақл қиладилар: «Ушбу кўйлагимни ямата бериб ямоқ­чидан ҳам уялиб кетдим. У менга: «Буни ташлаб юбор! Эшаги бор киши буни ўз эшагига ҳам раво кўрмайди», деди».
Суфён Саврий розияллоҳу анҳу: «Умарнинг устида ўн икки ямоқли изорни кўрдим», деганлар.
Баъзи бир аҳли тарийқатлар жанда кийиш бирма-бир шахсдан шахсга ўтиб келаётган силсилага эга эканлигини айтадилар. Мисол тарийқасида шайх Санусийнинг хирқанинг санади ҳақидаги қуйидаги гапларини келтирамиз:
«У киши хирқани Ҳасан Басрийнинг қўлларидан кийганлар. У киши эса амирул мўминин Али ибн Абу Толиб каррамаллоҳу важҳаҳунинг қўлларидан кийганлар. У киши эса аввалги ва охиргиларнинг саййиди Муҳаммад ан-Набий ал-карийм соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўлларидан кийганлар. Ул зот соллаллоҳу алайҳи васаллам эса, хирқани Руҳул аминнинг воситаси ила Роббул оламийндан кийганлар».
Аммо, бу хилдаги гапларга, хусусан, салафи солиҳнинг қасдан хирқа кийганларига ҳеч кимнинг тўғри санади йўқ. Аксинча, бошқа, бунга тескари маънодаги ишончли гаплар бор.
Имом Шаъроний шайх Нажмуддийн Кубро раҳматуллоҳи алайҳидан ривоят қиладилар:
«Аҳли салафлар муриднинг кийимига ўша кийимнинг рангидан бошқа рангда шаръий ҳожатсиз ямоқ солишни макруҳ деганлар. Агар кийим йиртилиб кетса-ю, унинг рангидаги матоҳ топилмаса, бошқа рангдаги ямоқ солса, майли. Салафи солиҳлар кийимларига фақатгина зарурат юзасидангина ямоқ солганлар. Улар ўзлари учун нодир ҳолатлардагина ҳалолдан тўлиқ кийим топа олар эдилар. Шунинг учун улар ўз кийимларини турли рангдаги ҳалол матоҳ билан ямар эдилар. Уларнинг ямоқ кийим кийишларининг сабаби шу».
Жамиятшунослик илмининг асосчиси, машҳур олим Абдурроҳман Ибн Халдун:
«Али саҳобаларнинг ичида ўзига хос кийим ва ҳо­лат билан ажраб турмаган», деган.
Демак, хирқа кийиш ҳам, худди шатаҳотга ўхшаб, аҳли тасаввуф ичида маълум вақт ва шароитда тарқалиб, аста-секин йўқолиб кетган бир нарса.
Шунинг учун ҳам, бугунги сўфийлар орасида хирқа кийганлари кўринмайди.

Муаллиф
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
101. Бир донишманддан сўралди дўстларнинг энг яхшиси кимДонишманд жавоб берди сендан бир яхшилик кўрса, ёядиган сендан бир айб билса, яширадиган дунё сенга давоми...

4450 16:04 / 28.03.2017
Биринчи офат аҳамиятсиз нарсалар ҳақида гаплашишдир. Билгил, энг яхши ҳолат барча офатлар ғийбат, чақимчилик, ёлғон, тортишув, мужодала ва бошқалардан тилингни давоми...

4799 05:00 / 01.03.2017
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Аллоҳ таолонинг азобидан юқори даражада хавф қилиб турадиган инсон эдилар. У киши ўзларининг фазллари ва қилган амалларига ҳеч давоми...

1530 19:00 / 20.08.2023
Ҳасаднинг бир неча сабаблари бор. Уламоларимиз мазкур сабабларни ўрганиб чиқиб, асосийлари олтита эканини таъкидлаганлар. Уларни қисқача ўрганиб чиқамиз 1. давоми...

3836 17:00 / 05.02.2022
Аудиолар

135067 11:58 / 10.10.2018
«Ҳилол» журнали
Китоблар

55346 14:35 / 11.08.2021