Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Аллоҳ иймон келтирганларнинг дўстидир. Уларни зулматлардан нурга чиқарур. Куфр келтирганларнинг дўстлари тоғутлардир. Уларни нурдан зулматларга чиқарурлар. Ана ўшалар олов соҳибларидир. Улар унда мангу қолувчидирлар. Бақара 257.
Биз оятда «дўст» деб таржима қилган ибора араб тилида «валий» деб келган бўлиб, бу сиз билан бизнинг тушунчамиздаги «дўст»дан кўра кенгроқ тушунчани ифода қилади. Бу дўст, ишбоши, ҳамма керакли нарсаларни тайёрлаб, ишларни тўғри изга солиб турувчи ғамхўрдир.
«Аллоҳ иймон келтирганларнинг дўстидир».
Яъни ишбошиси, ғамхўридир. Шу боисдан ҳам
«Уларни зулматлардан нурга чиқарур».
Аллоҳ иймон келтирганларни Иймон деб аталган нурга чиқаради. Аллоҳнинг йўли, Иймон йўли битта – нур йўлидир. Ундан бошқа ҳамма йўллар зулматдан иборатдир. Шунинг учун ҳам оятда «нур» сўзи бирликда, «зулмат» сўзи эса кўпликда зикр қилинмоқда. Аллоҳнинг йўлидан бошқа ҳамма йўллар, қайси ном билан аталишидан қатъи назар, зулматдир. Аллоҳ таоло иймон йўлига юрганларни ушбу зулматларнинг барчасидан иймон нурига чиқаради. Иймонлиларнинг қаршисида бошқа тоифа ҳам бор, улар куфр келтирганлардир. Хўш, уларнинг ҳоли қандай экан?
«Куфр келтирганларнинг дўстлари тоғутлардир».
Яъни кофирларнинг ишбошилари, ғамхўрлари Аллоҳнинг йўлидан бошқа йўлдагилардир. Тоғутнинг каттаси шайтондир. Шундай экан, тоғутлар ўзларига эргашганларга қандай дўстлик қиладилар?
«Уларни нурдан зулматларга чиқарурлар».
Тоғутлар ўзларига эргашганларни иймон нуридан чиқариб, жоҳилият зулматларига киритадилар.
Аввал айтилганидек, зулматлар жуда ҳам кўп ва улар турли номлар билан аталади. Оқибат нима бўлади? Оқибатда:
«Ана ўшалар олов соҳибларидир. Улар унда мангу қолувчидирлар».
Юқорида одамлар икки тоифага ажраб, уларнинг айримлари кофир, айримлари мўмин бўлиб кетганлари баён қилинган эди.
Келаси оятларда уларнинг баъзи бир ҳолатларининг, хусусан, туғёнга кетган кофирларнинг Аллоҳни ва Унинг сифатларини инкор қилишларининг зикри келади: