Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
СЎКИШГАНЛАР, ОБРЎЛАРИНИ ТЎКАЁТГАН ВА ЁЛҒОН ГАПИРАЁТГАН ИККИ ШАЙТОНДИР
Иёз ибн Ҳаммор розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Эй Аллоҳнинг Расули! Бир одам сўкади?» дедим.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Сўкишганлар, обрўларини тўкаётган ва ёлғон гапираётган икки шайтондир», - дедилар».
Шарҳ: Бунинг маъноси, биров сени сўкса, сен сўкма. Сўкишсанг, икковинг ҳам шайтон бўласан, деганидир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам буни яхшилаб уқтирган эканлар. Сиз билан биз, у Зотнинг умматлари буни яхши тушуниб олишимиз керак, бировни сўкмаслигимиз керак.
Бошқалар бизни сўкиб қолса ҳам, сабр қилиб, мана шу ҳадисларни эслаб, «сўкишиб кетсак, икковимиз ҳам шайтон бўлиб қоламиз, Аллоҳ сақласин», деб ўзини тийиб туриш керак.
Албатта, бир томон ўзини тийса, иккинчи томон ўз-ўзидан аҳмоқ бўлиб қолаверади. Ўзини тийган одам ажр олади, гуноҳ сўккан одамга бўлади, натижада орада душманчилик пайдо бўлмайди.
Иёз ибн Ҳаммор розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Албатта, Аллоҳ таоло менга мутавозеъ бўлинглар деб ваҳий қилди. Ҳаттоки бир одам бошқасига душманлик қилмасин. Баъзилар баъзилардан фахрланмасин», - дедилар.
«Эй Аллоҳнинг Расули! Агар бир киши мени ўзимдан паст табақадаги кишиларнинг орасида сўкиб қолса ва мен ҳам унга қайтарсам. Шунда менга гуноҳ бўладими?» дедим.
«Сўкишганлар обрўсини тўкишаётган ва ёлғон гапираётган икки шайтондир», - дедилар».
Шарҳ: Демак, бир киши бировни ёлғиз сўкадими, кўпчиликнинг ичида сўкадими, ўзидан обрўли паст кишилар ичида сўкадими – фарқи йўқ экан. Сабр қилиш керак экан, жавоб қайтариб, уриш-жанжалга сабабчи бўлмаслик керак.
Сўккан одамнинг гуноҳи ўзи билан, бунга ўзи жавобгар бўлаверади. Лекин бу ёқдаги киши сабр қилса, Аллоҳ таолодан ажр-савоб олади, юқори мартабаларга эришади.
Иёз айтади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қарши уруш қилар эдим. Исломга киришимдан олдин У Зот урғочи туя ҳадя қилган эдим, қабул қилмадилар ва: «Мен мушрикларнинг кўпигини олмайман», - дедилар».
Шарҳ: Бу ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мушрикларга бўлган муносабатлари келтирилмоқда. Уламолар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Иёзнинг ҳадиясини қайтариш ила унинг аччиғини чиқариб, мусулмонликка жалб қилишни ирода қилган бўлсалар керак, дейдилар.