Амаки ота ўрнидадир
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ: أَتَى يَعْلَى بْنُ أُمَيَّةَ بِأَبِيهِ إِلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم يُبَايِعُهُ عَلَى الْهِجْرَةِ بَعْدَ الفَتْحِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: «لَا هِجْرَةَ بَعْدَ الفَتْحِ». فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، بَايِعْ أَبِي عَلَى الْهِجْرَةِ. فَقَالَ: «لَا هِجْرَةَ بَعْدَ الفَتْحِ». فَأَتَى العَبَّاسُ يَسْتَشْفِعُ بِهِ عَلَى النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم ، فَأَتَى الْعَبَّاسُ النَّبِيَّ فَقَالَ: أَقْسَمْتُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللهِ، لَمَّا بَايَعْتُ أَبَا يَعْلَى عَلَى الْهِجْرَةِ، فَبَسَطَ يَدَهُ وَقَالَ: «قَدْ أَطَعْتُ عَمِّي وَلَا هِجْرَةَ بَعْدَ الفَتْحِ». رَوَاهُ الْحُسَيْنُ الْمَرْوَزِيُّ.
Мужоҳиддан ривоят қилинади:
«Яъла ибн Умайя фатҳдан кейин Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига отасини у зотга ҳижрат учун байъат қилдиргани олиб келди.
Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Фатҳдан сўнг ҳижрат йўқ», дедилар.
«Эй Аллоҳнинг Расули! Отамнинг ҳижрат учун байъатини қабул қилинг», деди.
«Фатҳдан сўнг ҳижрат йўқ», дедилар.
У Аббоснинг олдига бориб, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида шафоатчилик қилишни илтимос қилди. Шунда Аббос Набий солаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб:
«Эй Аллоҳнинг Расули! Мен қасам ичиб айтаманки, Яълонинг отасининг ҳижрат ҳақидаги байъатини қабул қилинг», деди.
У зот қўлларини узатдилар ва:
«Амакимга итоат қилдим. Барибир фатҳдан кейин ҳижрат йўқ», дедилар».
Ҳусайн Марвазий ривоят қилган.
Ушбу ривоятдан маълум бўляптики, демак, амаки ҳам отанинг ўрнига ўтар экан. Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзлари икки марта қайтарган нарсага амакилари воситачи бўлиб келганлари учун рози бўлганлар. Ўша иш қилиб бўлмайдиган нарса эканини билиб туриб ҳам, «Мен амакимга итоат қиляпман, лекин барибир Аллоҳнинг ҳукми бу эмас», деган маънодаги гапни айтиб, унинг байъатини қабул қилганлар.
Бундан киши ўзида отасининг ҳаққи бўлганидек, амакиларнинг, катталарнинг ҳам ҳаққи борлигини билиши, баъзи савобли ишларда улардан бири илтимос қилса, орага тушса, қабул этишлари, бошқа бир сўровлари бўлса, ижобат қилишлари лозимлиги келиб чиқади.
عَنِ ابْنِ جُرَيْجٍ قَالَ: أَخْبَرَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ، أَنَّ عَبْدَ الْأَعْلَى بْنَ عَبْدِ اللهِ بْنِ أَبِي فَرْوَةَ أَخْبَرَهُ، عَنِ الْمُطَّلِبِ بْنِ حَنْطَبٍ: أَنَّ عَمَّهُ وَهُوَ وَعِمْرَانُ بْنُ أَبِي فَرْوَةَ جَالِسَانِ، فَأَوْسَعَ لَهُ، فَأَبَى الْمُطَّلِبُ أَنْ يُفَرِّقَ بَيْنَهُمَا وَقَالَ: نَهَى النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم أَنْ يُفَرَّقَ بَيْنَ الرَّجُلِ وَأَبِيهِ، فَقَالَ عَبْدُ اللهِ: إِنَّمَا هُوَ عَمِّي، قَالَ: الْعَمُّ وَالِدٌ. رَوَاهُ الْحُسَيْنُ الْمَرْوَزِيُّ.
Ибн Журайждан ривоят қилинади:
«Менга Муҳаммад ибн Абдурраҳмон хабар қилди. Абдулаъло ибн Абдуллоҳ ибн Абу Фарва Муттолиб ибн Ҳантобдан хабар берди. У амакиси Имрон ибн Абу Фарва билан ўтирган эди, унга (Муттолиб) жой берди. Шунда Муттолиб иккисининг орасига киришни истамади ва: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ота билан боланинг орасини ажратишдан қайтарганлар», деди.
Шунда Абдуллоҳ: «Бу амаким», деди.
У: «Амаки отадир», деди».
Ҳусайн Марвазий ривоят қилган.
Демак, амаки-жиян ўтирганларида бир ҳурматли одам кириб келган. Икковлари икки томонга сурилиб, унга ўтириши учун жой бўшатишган эди, «Мен бу ерга ўтирмайман. Чунки Расули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ота-боланинг орасини ажратиб ўтирманглар», деганлар», дебди. Бола ёшлик қилиб, «Бу амаким», деганида «Амаки отадир», яъни отанинг ўрнидадир, дебдилар. Амакининг ота ўрнига ўтиши мана шу ривоятдан олинган.
«Кексаларни эъзозлаш» китобидан
© islom.uz 2003-2024.
Барча ҳуқуқлар ҳимояланган. Сайтдан маълумот олинганда манба кўрсатилиши шарт.
Email: admin@islom.uz
Telegram: @portalislomuzadmin_bot
Ўзбекистон, Тошкент, 100185
Сўгалли ота кўчаси, 5-уй
