Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
«Қарз» луғатда қирқиш маъносини билдиради. Чунки, қарз берувчи ўз молидан маълум бўлакни қирқиб қарзга беради.
Шариатда эса бошқа кишига бир нарсани унинг бадалини қайтариб бериш шарти билан мулк қилиб беришдир.
Демак, қарзга олинган нарса қарзга олувчининг мулкига айланади. Уни хоҳлаганича ишлатади. Қарз берувчига эса бадалини берса бўлади.
Сулаймон ибн Азнондан ривоят қилинади:
«Алқамадан эшитдим: «Мендан биров уч марта қарз олганидан кўра, унга бир марта берганим яхши. Бир жорияни хизмат қилдиришим, уни озод қилганимдан маҳбуброқ».
Шарҳ: Бу гапнинг маъноси, бир киши бошқа бировдан уч марта қарз сўраб олишидан кўра унга муҳтож бўлган маблағни бир мартада бериб қўйган яхши. Қайта-қайта хижолат бўлмай, ишини бир йўла битириб олади.
Жориянинг озод бўлиб, нима қилишни билмай сарсон бўлиб юрганидан кўра бир хонадонда хизмат қилиб юришида доимий яхшилик маъноси бор.
Бу ривоятда нодир ҳолатлар ҳақида гап бормоқда. Албатта, бировга сўрамаса ҳам эҳсон қилиш яхши, лекин бу кўпчиликка ёқмайди. Аксинча, олган киши илтимос қилиб олса, ҳиммат кўрсатиб, берганлигини сезиб, ҳис қилиб турса, ўзини яхши тутади.
Жорияни, чўри аёлни озод қилиб юбориш яхши, бироқ баъзиларнинг озод бўлиб, борадиган жойи йўқ бўлса, у янада ёмон аҳволга тушиб қолади. Шунинг учун бундай бошпанасиз, ёлғиз одамларни ҳалол хизмати эвазига қарамоғига олиб, бошпана, егулик ва кийим-бош билан таъминлаб туриш афзал бўлади.