Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Муаллиф: Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ва таржимонлар гуруҳи
Номи: «Олтин силсила – Саҳиҳи Муслим» 4-жуз
Нашриёт: «Hilol» нашриёт-матбааси
Сана: 2020 йил
Ҳажми: 624 бет
ISBN: 978-9943-5775-0-3
Ўлчами: 70×100 1/16
Муқоваси: қаттиқ
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмитанинг 2019 йил 16 сентябрдаги 5076-рақамли тавсияси ила чоп этилди.
МУНДАРИЖА
21. Савдо китоби
1-боб. Муломаса ва мунобаза савдосининг ботил экани ҳақида
2‑боб. Тош отиш савдоси ва ғарари бор савдонинг ботиллиги ҳақида
3-боб. Ҳомиланинг ҳомиласини сотиш ҳаромлиги ҳақида
4-боб. Биродарининг савдоси устига савдо қилиш, баҳолашиши устига баҳолашиш ҳамда нажш ва елинни димлашнинг ҳаром қилингани ҳақида
5-боб. Воридотни тўсиб чиқиш ҳаром қилингани ҳақида
6‑боб. Ерликнинг четдан келганга сотиб бериши ҳаром қилингани ҳақида
7‑боб. Елини димланган жонивор савдосининг ҳукми ҳақида
8‑боб. Харид қилинган молни қабздан олдин сотиш ботиллиги ҳақида
9-боб. Қанчалиги номаълум бўлган хурмо уюмини бошқа хурмо эвазига сотиш (айирбошлаш) ҳаром қилингани ҳақида
10-боб. Сотувчи ва олувчи учун хиёрул мажлис собитлиги хақида
11‑боб. Савдо ва баёнда тўғрисўз бўлиш ҳақида
12‑боб. Савдода алданиб қоладиган киши ҳақида
13‑боб. Меваларни узиш шартисиз, салоҳияти кўринмай туриб сотишдан қайтарилгани ҳақида
14-боб. Арийядан бошқа ҳолатларда ҳўл хурмони қуруқ хурмога айирбошлаш ҳаром қилингани ҳақида
15-боб. Ким устида меваси бор хурмо дарахтини сотса...
16-боб. Муҳоқала, музобана, мухобарадан, мевани салоҳияти кўринишидан олдин сотишдан ҳамда муъовамадан – бу йилларга сотишдир – қайтарилгани ҳақида
17-боб. Ерни кирага бериш ҳақида
18-боб. Ерни егулик эвазига кирага бериш ҳақида
19-боб. Ерни тилла ва кумуш эвазига кирага бериш ҳақида
20-боб. Музораъа ва муожара ҳақида
21-боб. Ер эвазсиз ҳам бериб турилади
22. Мусоқот китоби
1-боб. Мева ва экиннинг бир қисми эвазига мусоқот ва муъомала қилиш ҳақида
2-боб. Кўчат ўтқизиш ва экин экишнинг фазли ҳақида
3-боб. Талафотларни кечиб юбориш ҳақида
4-боб. Қарздан кечиб юбориш мустаҳаблиги ҳақида
5-боб. Ким сотган нарсасини сотиб олганнинг ҳузурида топса, у муфлис бўлган бўлса, уни қайтиб олишга ҳаққи бор
6-боб. Қийналиб қолганга фурсат беришнинг фазли ҳақида
7-боб. Бойнинг қарзни бермай чўзиб юриши ҳаром қилингани ҳамда ҳаволанинг дурустлиги ва ўзига тўқ одамга ҳавола қилинса, уни қабул қилиш мустаҳаблиги ҳақида
8-боб. (Ҳайвонларни) ўтлатиш учун керак бўлган, далада жойлашган сувнинг ортиқчасини сотиш ҳаром қилингани, уни бермай қўйиш ҳам ҳаром қилингани ва нор қўйиш савдоси ҳаром қилингани ҳақида
9-боб. Итнинг пули, коҳиннинг ширинкомаси, бузуқнинг «маҳри» ҳаром қилингани ва мушук савдосидан қайтарилгани ҳақида
10-боб. Итларни ўлдиришга буюрилгани ва бунинг насх қилингани баёни. Уларни ов ёки экин ёхуд чорва ва шу кабилардан бошқа иш учун сақлашнинг ҳаром қилингани баёни
11-боб. Ҳижома (қон олиш) ҳақининг ҳалоллиги ҳақида
12-боб. Хамрнинг савдоси ҳаром қилингани ҳақида
13-боб. Хамр, ўлимтик, чўчқа ва санамларнинг савдоси ҳаром қилингани ҳақида
14-боб. Рибо ҳақида
15-боб. Пул айирбошлаш ва тиллани кумушга нақдга сотиш ҳақида
16-боб. Кумушни тиллага қарзга сотишдан қайтарилгани ҳақида
17-боб. Тилла ва инжуси бор мунчоқнинг савдоси ҳақида
18-боб. Егуликни бирга бир қилиб сотиш ҳақида
19-боб. Рибони еган ҳам, едирган ҳам лаънатлангани ҳақида
20-боб. Ҳалолни олиб, шубҳаларни тарк қилиш ҳақида
21-боб. Туяни уни минишни истисно қилиб сотиш ҳақида
22-боб. Бир нарсани қарзга олиб, ундан яхшисини қайтариш ҳақида: «яхшиларингиз – ҳақни гўзал ўтайдиганингиздир»
23-боб. Ҳайвонни ўз жинсидаги ҳайвонга бири биридан ортиқ бўлган ҳолида сотиш жоизлиги ҳақида
24-боб. Гаров ва унинг сафардаги каби муқимликда ҳам жоизлиги ҳақида
25-боб. Салам ҳақида
26-боб. Кундалик озиқ-овқатларда эҳтикорнинг ҳаром қилингани ҳақида
27-боб. Савдода қасам ичишдан қайтарилгани ҳақида
28-боб. Шуфъа ҳақида
29-боб. Қўшнининг деворига тўсин ташлаш ҳақида
30-боб. Зулмнинг ҳамда ер ва бошқа нарсаларни тортиб олишнинг ҳаром қилингани ҳақида
31-боб. Ихтилоф қилинган йўлнинг миқдори ҳақида
23. Фароиз китоби
1-боб. «фаризаларни ўз аҳлига беринглар, ортиб қолгани эса энг яқин эркак кишигадир»
2-боб. Калоланинг мероси ҳақида
3-боб. Охирги нозил бўлган оят калола оятидир
4-боб. Кимдан мол қолса, у меросхўрларникидир
24. Ҳибалар китоби
1-боб. Одамнинг ўзи садақа қилган нарсани ўша садақа берилган кишидан сотиб олиши макруҳлиги ҳақида
2-боб. Садақа ва ҳибани бергандан сўнг қайтариб олишнинг ҳаромлиги, аммо ўз фарзандига, қанча пастга қараб кетса ҳам, ҳиба қилган нарсаси мустасно экани ҳақида
3-боб. Ҳиба беришда фарзандларни бир-биридан устун қўйиш макруҳлиги ҳақида
4-боб. Умро ҳақида
25. Васият китоби
1-боб. Васият (молнинг) учдан бирида экани ҳақида
2-боб. Садақаларнинг савоби маййитга етиши ҳақида
3-боб. Инсонга вафотидан кейин ҳам етадиган савоб ҳақида
4-боб. Вақф ҳақида
5-боб. Васият қиладиган нарсаси бўлмаган кишининг васиятни тарк қилиши ҳақида
26. Назрлар китоби
1-боб. Назрни ўташга буюрилгани ҳақида
2-боб. Назрдан қайтариш ва у ҳеч нарсани даф қила олмаслиги ҳақида
3-боб. Аллоҳга маъсият бўлганда ва банда ўзи эга бўлмаган нарсада назрга вафо қилиш йўқлиги ҳақида
4-боб. Каъбага пиёда боришни назр қилган киши ҳақида
5-боб. Назрнинг каффорати ҳақида
27. Қасамлар китоби
1-боб. Аллоҳ таолодан бошқа ила қасам ичишдан қайтарилгани ҳақида
2-боб. «кимки Лот ва Уззо ила қасам ичган бўлса, «лаа илаҳа иллаллоҳ» деб олсин!»
3-боб. Бир нарсага қасам ичиб, кейин ундан бошқасини яхшироқ деб билган кишининг ўша яхшисини қилиб, қасамига каффорат бериши мандублиги ҳақида
4-боб. Онт ичганнинг қасами онт ичирганнинг ниятига кўра бўлиши ҳақида
5-боб. Истисно ҳақида
6-боб. Агар ҳаром бўлмаса, қасам ичганнинг аҳли озорланадиган нарсада қасамда тихирлик қилишдан қайтарилгани ҳақида
7-боб. Кофирнинг назри ва у Исломга кирса, уни нима қилиши ҳақида
8-боб. Қуллар билан суҳбатдош бўлиш ва қулига тарсаки урганнинг каффороти ҳақида
9-боб. Қулини зинода (ноҳақ) айблаган кимсанинг қаттиқ олиниши ҳақида
10-боб. Қулга ўзи еганидан едириш, ўзи кийганидан кийдириш ва унга кучи етмайдиган иш буюрмаслик ҳақида
11-боб. Хожасига ҳам холис бўлган, Аллоҳнинг ибодатини ҳам гўзал адо этган қулнинг савоби ва ажри ҳақида
12-боб. Қулдаги ҳиссасини озод қилиш ҳақида
13-боб. Мудаббарни сотиш жоизлиги ҳақида
28. Қасома, муҳориблар, қасос ва диялар китоби
1-боб. Қасома ҳақида
2-боб. Муҳориблар ва муртадлар ҳақида
3-боб. Тош ва бошқа тиғли ёки оғир нарса билан ўлдирса қасос собитлиги ҳамда эркакни аёл туфайли қатл қилиш ҳақида
4-боб. Инсоннинг жонига ёки бирор аъзосига тажовуз қилинса, тажовуз қилинган одам уни даф қилаётиб, жонига ёки бирор аъзосига талафот етказса, унга жавобгарлик йўқлиги ҳақида
5-боб. Тиш ва шу каби нарсалар учун қасос собитлиги ҳақида
6-боб. Мусулмоннинг қони нима туфайли ҳалол бўлиши ҳақида
7-боб. Одам ўлдиришни жорий қилганнинг гуноҳининг баёни
8-боб. Охиратда қон учун жазо берилиши ва у Қиёмат куни одамлар орасида биринчи ҳукм қилинадиган нарса экани ҳақида
9-боб. Қон, шаън ва мол‑мулк(ка тажовуз қилиш) кескин ҳаром қилингани ҳақида
10-боб. Қотилликка иқрор бўлишнинг дурустлиги, қурбоннинг валийсига қасос имкони берилиши ва ундан афв талаб қилиш мустаҳаблиги ҳақида
11-боб. Ҳомиланинг дияси ҳамда адашиб ва бехосдан қотилликда жиноятчининг оқилаларига дия вожиб бўлиши ҳақида
29. Ҳадлар китоби
1-боб. Ўғриликнинг ҳади ва нисоби ҳақида
2-боб. Ўғри обрўли ёки бошқа бўлса ҳам қўлини кесиш ҳамда ҳад борасида ўртага тушишдан қайтарилгани ҳақида
3-боб. Зинонинг ҳади ҳақида
4-боб. Турмуш кўрган кишини зино туфайли тошбўрон қилиш ҳақида
5-боб. Зино қилганига иқрор бўлган одам ҳақида
6-боб. Аҳли зимма яҳудийни зино сабабли тошбўрон қилиш ҳақида
7-боб. Нифосли аёлларга ҳадни кечиктириш ҳақида
8-боб. Хамрнинг ҳади ҳақида
9-боб. Таъзир беришда неча дарра урилиши ҳақида
10-боб. Ҳадлар ўз эгалари учун каффорат экани ҳақида
11-боб. Тилсизлардан ҳамда маъдан ва қудуқдан етган зарар учун товон йўқ
30. Ҳукмлар китоби
1-боб. Даъво қилинган одамга қасам ичирилиши ҳақида
2-боб. Қасам ва гувоҳ асосида ҳукм чиқариш ҳақида
3-боб. Зоҳирга кўра ҳукм қилиш ва ҳужжат келтиришдаги устомонлик ҳақида
4-боб. Ҳинднинг масаласи ҳақида
5-боб. Ҳожатсиз кўп савол беришдан қайтарилгани ҳамда ноҳақ бермасликдан ва ноҳақ «бер‑бер» қилишдан қайтарилгани ҳақида. Бу – ўзига лозим бўлган ҳақни адо этмаслик ёки ҳаққи бўлмаган нарсани талаб қилишдир
6-боб. Ҳукм қилувчининг ижтиҳод қилиб, тўғри топган ёки хато қилгандаги ажрининг баёни
7-боб. Қозининг ғазабнок ҳолда ҳукм қилиши кариҳ кўрилганлиги ҳақида
8-боб. Ботил ҳукмларга барҳам бериш ва (динда) янги пайдо қилинган ишларни рад этиш ҳақида
9-боб. Энг яхши гувоҳнинг баёни
10-боб. Мужтаҳидлар ихтилофининг баёни
11-боб. Ҳукм чиқарувчининг довлашувчиларнинг орасини ислоҳ қилиши мустаҳаблиги ҳақида
31. Топилмалар китоби
1-боб. Ҳожининг топиб олган нарсаси ҳақида
2-боб. Чорвани эгасининг изнисиз соғиш ҳаром қилингани ҳақида
3-боб. Меҳмондорчилик ва шу кабилар ҳақида
4-боб. Мол‑мулкнинг ортиқчасини баҳам кўриш мустаҳаблиги ҳақида
5-боб. Озуқа камайганда уларни жамлаб, баҳам кўришнинг мустаҳаблиги
32. Жиҳод ва юришлар китоби
1-боб. Ислом даъвати етиб борган кофирларга ҳужум ҳақида огоҳлантирмасдан ҳужум қилиш жоизлиги ҳақида
2-боб. Имомнинг черикларга амир сайлаши ҳамда уларга ғазот одоблари ва бошқа нарсаларни тайинлаши ҳақида 318
3-боб. Осонлаштиришга буюриш ва бездиришни тарк этиш 321
4-боб. Ғаддорлик ҳаром қилингани ҳақида 322
5-боб. Урушда ҳийланинг жоизлиги ҳақида 325
6-боб. Душман билан тўқнашишни орзу қилиш макруҳлиги,
тўқнашганда эса сабр қилишга буюрилгани 326
7-боб. Душман билан тўқнашганда нусрат сўраб
дуо қилиш мустаҳаблиги 327
8-боб. Урушда аёллар ва болаларни ўлдириш ҳаром қилингани 328
9-боб. Тунги ҳужумда аёллар ва болаларни эҳтиётсизлик
туфайли ўлдириб қўйишнинг ҳукми ҳақида 329
10-боб. Кофирларнинг дарахтларини кесиш ва
ёқиб юбориш жоизлиги 330
11-боб. Ўлжанинг бу умматгагина ҳалол қилингани 331
12-боб. Ўлжалар ҳақида 333
13-боб. Урушда қотил мақтулнинг салабига ҳақли бўлиши ҳақида 337
14-боб. Зиёда қилиб бериш ва мусулмонларни асирлар
эвазига алмаштириш ҳақида 343
15-боб. Файнинг ҳукми 344
16-боб. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «биз мерос
қолдирмаймиз, қолдирган нарсамиз садақадир»,
деган сўзлари ҳақида 349
17‑боб. Ўлжанинг ҳозир бўлганлар ўртасида
қандай тақсимланиши ҳақида 355
18‑боб. Бадр ғазотида фаришталар билан мадад
берилгани ва ўлжа олишнинг мубоҳ қилингани ҳақида 355
19‑боб. Асирни боғлаб қўйиш ва қамаш ҳақида ҳамда
унга марҳамат кўрсатиш жоизлиги 359
20‑боб. Яҳудийларни ҳижоздан чиқариб юбориш ҳақида 361
21‑боб. Яҳудий ва насронийларнинг араб жазирасидан
чиқариб юборилиши ҳақида 363
22‑боб. Аҳдни бузганларни қатл қилиш жоизлиги,
қамалдагиларни адолатли, ҳукм қилишга ҳақли
кишининг ҳукмига ҳавола қилиш жоизлиги 364
23‑боб. Ғазотни биринчи бошлаш. Бир‑бирига зид
икки ишнинг муҳимроғини олдинга қўйиш ҳақида 368
24‑боб. Муҳожирлар фатҳлар сабаб беҳожат бўлгач,
ансорийларнинг боғ ва ҳосилдан иборат маниҳаларини
қайтариб бергани ҳақида 369
25‑боб. Дорул ҳарбда тушган ўлжадаги егуликдан
истеъмол қилиш жоизлиги 372
26‑боб. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг
Ҳирақлни Исломга даъват қилиб ёзган мактублари 373
ҳозирлаб қўйган даражаларнинг баёни 531
32-боб. Ким Аллоҳ йўлида ўлдирилса, қарздан
бошқа гуноҳларига каффорат бўлади 532
33-боб. Шаҳидларнинг руҳи жаннатда экани ва уларнинг
тириклиги ва Робблари ҳузурида ризқлантирилаётганининг баёни 534
34-боб. Жиҳод ва риботнинг фазли ҳақида 535
35-боб. Бири иккинчисини ўлдириб, иккиси ҳам
жаннатга кирган икки кишининг баёни 537
36-боб. Кофирни ўлдириб, кейин мусулмон бўлган киши ҳақида 539
37-боб. Аллоҳ йўлида садақа қилишнинг фазли
ва унинг кўпайтирилиши ҳақида 540
38-боб. Аллоҳ йўлидаги ғозийга улов ва бошқа нарсалар
билан кўмак беришнинг ҳамда у йўқлигида унинг
оиласига яхшилик қилиб туришнинг фазли 540
39-боб. Мужоҳидларнинг аёллари дахлсизлиги ва уларнинг
аёллари хусусида хиёнат қилган кимсанинг гуноҳи ҳақида 544
40-боб. Жиҳоднинг фарзлиги узрли кишилардан
соқит бўлиши ҳақида 545
41-боб. Шаҳидга жаннат собитлиги ҳақида 546
42-боб. Ким фақат Аллоҳнинг калимаси олий бўлиши
учунгина жанг қилса, ана ўша Аллоҳ йўлидадир 551
43-боб. Ким риё ёки сумъа учун жанг қилса,
дўзахга мустаҳиқ бўлибди 553
44-боб. Ғазот қилиб ўлжа олган билан ўлжа олмаган
кишининг савоби қанчалигининг баёни 555
45-боб. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «амаллар
фақат ниятга кўрадир» деган сўзлари ҳамда бунга ғазот
ва бошқа амалларнинг ҳам кириши ҳақида 556
46-боб. Аллоҳ таолонинг йўлида шаҳид бўлишни
сўраш мустаҳаблиги ҳақида 557
47-боб. Ғазот қилмай ёки ғазот қилишни кўнглига
тугмай ўлган кишининг мазаммат қилиниши ҳақида 558
48-боб. Бирор хасталик ёки бошқа бир узр туфайли
ғазотдан қолган кишининг савоби ҳақида 559
49-боб. Денгизда ғазот қилишнинг фазли ҳақида 560
50-боб. Аллоҳ азза ва жалланинг йўлида риботнинг фазли 563
51-боб. Шаҳидлар баёни 564
52-боб. Мерганлик ва унга тарғиб қилишнинг фазли ҳамда
уни ўрганиб, сўнг унутган кишини мазаммат қилиш 566
53-боб. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «умматимдан
бир тоифа ҳақ узра ғолиб бўлаверади. Уларга хилоф қилганлар
уларга зарар етказа олмайди», деган сўзлари ҳақида 568
54-боб. Юришда уловларнинг манфаатига риоя қилиш
ва йўлнинг устида тунашдан қайтарилгани ҳақида 572
55-боб. Сафар ҳам азобнинг бир тури экани ва мусофир одам
ишларини тугатгач, аҳлига шошилиши мустаҳаблиги ҳақида 573
56-боб. Сафардан қайтган кишининг уйига тунда кириб
бориши макруҳлиги 573
34. Овланадиган, сўйиладиган ва гўшти
ейиладиган ҳайвонлар китоби 576
1-боб. Ўргатилган итлар билан ов қилиш ҳақида 576
2-боб. «овчи ўлжани йўқотиб, сўнг топиб олса» 582
3-боб. Барча қозиқ тишли йиртқичларни ва барча
чангалли йиртқич қушларни ейиш ҳаром қилингани ҳақида 583
4-боб. Денгиз ўлимтикларининг мубоҳлиги ҳақида 586
5-боб. Хонаки эшак гўштини ейиш ҳаром қилингани ҳақида 590
6-боб. От гўштини ейиш ҳақида 596
7-боб. Зоббнинг мубоҳлиги ҳақида 597
8-боб. Чигиртканинг мубоҳлиги ҳақида 605
9-боб. Қуённинг мубоҳлиги ҳақида 606
10-боб. Овда ва душманга қарши ишлатишда мубоҳ
бўлган нарсалар. Тош отишнинг макруҳлиги 607
11-боб. Қийнамай сўйиш ва қатл қилишга ҳамда
пичоқни ўткирлашга буюрилгани ҳақида 609
12-боб. Ҳайвонларни «қатли сабр» қилишдан қайтарилгани ҳақида 610
ҳозирлаб қўйган даражаларнинг баёни 531
32-боб. Ким Аллоҳ йўлида ўлдирилса, қарздан
бошқа гуноҳларига каффорат бўлади 532
33-боб. Шаҳидларнинг руҳи жаннатда экани ва уларнинг
тириклиги ва Робблари ҳузурида ризқлантирилаётганининг баёни 534
34-боб. Жиҳод ва риботнинг фазли ҳақида 535
35-боб. Бири иккинчисини ўлдириб, иккиси ҳам
жаннатга кирган икки кишининг баёни 537
36-боб. Кофирни ўлдириб, кейин мусулмон бўлган киши ҳақида 539
37-боб. Аллоҳ йўлида садақа қилишнинг фазли
ва унинг кўпайтирилиши ҳақида 540
38-боб. Аллоҳ йўлидаги ғозийга улов ва бошқа нарсалар
билан кўмак беришнинг ҳамда у йўқлигида унинг
оиласига яхшилик қилиб туришнинг фазли 540
39-боб. Мужоҳидларнинг аёллари дахлсизлиги ва уларнинг
аёллари хусусида хиёнат қилган кимсанинг гуноҳи ҳақида 544
40-боб. Жиҳоднинг фарзлиги узрли кишилардан
соқит бўлиши ҳақида 545
41-боб. Шаҳидга жаннат собитлиги ҳақида 546
42-боб. Ким фақат Аллоҳнинг калимаси олий бўлиши
учунгина жанг қилса, ана ўша Аллоҳ йўлидадир 551
43-боб. Ким риё ёки сумъа учун жанг қилса,
дўзахга мустаҳиқ бўлибди 553
44-боб. Ғазот қилиб ўлжа олган билан ўлжа олмаган
кишининг савоби қанчалигининг баёни 555
45-боб. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «амаллар
фақат ниятга кўрадир» деган сўзлари ҳамда бунга ғазот
ва бошқа амалларнинг ҳам кириши ҳақида 556
46-боб. Аллоҳ таолонинг йўлида шаҳид бўлишни
сўраш мустаҳаблиги ҳақида 557
47-боб. Ғазот қилмай ёки ғазот қилишни кўнглига
тугмай ўлган кишининг мазаммат қилиниши ҳақида 558
48-боб. Бирор хасталик ёки бошқа бир узр туфайли
ғазотдан қолган кишининг савоби ҳақида 559
49-боб. Денгизда ғазот қилишнинг фазли ҳақида 560
50-боб. Аллоҳ азза ва жалланинг йўлида риботнинг фазли 563
51-боб. Шаҳидлар баёни 564
52-боб. Мерганлик ва унга тарғиб қилишнинг фазли ҳамда
уни ўрганиб, сўнг унутган кишини мазаммат қилиш 566
53-боб. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «умматимдан
бир тоифа ҳақ узра ғолиб бўлаверади. Уларга хилоф қилганлар
уларга зарар етказа олмайди», деган сўзлари ҳақида 568
54-боб. Юришда уловларнинг манфаатига риоя қилиш
ва йўлнинг устида тунашдан қайтарилгани ҳақида 572&a