1446 йил 19 жумадул аввал | 2024 йил 21 ноябрь, пайшанба
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Фиқҳ

Суннатнинг суннат билан насх бўлиши

17:06 / 22.12.2017 3572 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Маълумки, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан асар бўлиб қолган гап, иш ва тақрир «суннат» дейилади.

Суннат мутавотир ва оҳодга тақсимланади.

«Мутавотир» Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилган биринчи, иккинчи ва учинчи ҳалқа одамларининг ёлғонга келишувга имкон бермайдиган даражада кўп бўлишидир.

«Оҳод» биринчи уч асрда ровийларнинг сони мутавотир даражасига етмаган ривоятлардир.

Уламолар мутавотир суннатнинг мутавотир суннат билан ва оҳод суннатнинг оҳод суннат билан насх бўлишига хилоф қилмаганлар. Чунки, бу ҳолатда насх қилувчи билан насх қилинувчининг қуввати тенг бўлади. Бу эса, матнларнинг насх бўлишидаги асосий шартлардан биридир.

Шунинг учун ҳам, оҳод суннатнинг мутавотир суннат билан насх бўлиши жоизлиги шубҳасиздир. Чунки, бунда насх қилувчи насх бўлувчидан кучлидир.

Мутавотир суннатни оҳод суннат насх қилишини уламолар «воқеъликда бўлмаган ҳолат» дейдилар.

Суннатнинг суннат билан насх бўлишига мисоллар: 

1. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аввал қабрларнинг зиёратидан қайтариб, кейин унга рухсат беришлари.

Жоҳилият даврида қабрларни улуғлаш, уларга сиғиниш авж олган эди. Аллоҳга ширк келтиришнинг кенг тарқалишига сабаб бўлган энг асосий омиллардан бири ҳам айнан қабрларга сиғиниш бўлган. Шунинг учун ҳам, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Исломнинг дастлабки даврида мусулмонларни қабрларни зиёрат қилишдан манъ қилган эдилар.

Тавҳид ақийдаси кишилар онги ва қалбида мустаҳкам жойлашиб бўлгандан кейин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қабрларни зиёрат қилишга изн бердилар. Нафақат изн бердилар, балки амр қилдилар, тарғиб этдилар.

Сулаймон ибн Бурайдадан, у ўз отаси розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: 

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: 

«Сизни қабрларни зиёрат қилишдан қайтарган эдим. Батаҳқиқ, Муҳаммадга онасининг қабрини зиёрат қилишга изн бўлди. Бас, уларни зиёрат қилинг. Албатта, улар охиратни эслатади», – дедилар».

Бешовларидан фақат Бухорий ривоят қилмаган. Лафз Термизийники.

2. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аввал қурбонликнинг гўштини сақлашдан қайтариб, кейин рухсат берганлари.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мусулмонлар очарчилик туфайли қийинчиликка дучор бўлган йиллари қурбонликнинг гўштини уч кундан ортиқ сақлаб туришни манъ қилганлар. Мазкур ҳолат ўтиб, тўқчилик бўлганда эса, қурбонлик қилган оилалар ҳам ўзлари еб, ҳам ўзгаларга бериб, ҳам сақлаб қўйишларига рухсат берганлар.

Салама ибн ал-Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:

«Ким қурбонлик қилса, учинчи кундан кейин уйида ундан бирор нарса бўлган ҳолида тонг оттирмасин», – дедилар. Келаси йили бўлганда:

«Ё Расулуллоҳ, ўтган йили қилганимиздек қилайликми?» – дейилди. Ул зот:

«Енглар! Таомлантиринглар! Сақлаб қўйинглар! У йили одамлар қийинчиликда эдилар. Уларга ёрдам беришингизни хоҳлаган эдим», – дедилар».

Бешовлари ривоят қилишган. 

Ушбу ҳадиси шарифга биноан, уламоларимиз, оддий ҳолатларда қурбонликнинг гўштини учга бўлиб, бир қисмини егани, иккинчи қисмини камбағалларга бергани, учинчи қисмини сақлаб қўйгани яхши, дейдилар. 


Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф

  (Усулул фиқҳ китобидан)



 

Муаллиф
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
Тадқиқот маркази милодий 1961 санадаги Азҳари Шариф дорилфунунини ривожлантириш хусусидаги 103рақамли қонунда баён қилинган, катта уламолар ўрнини босиш мақсадида давоми...

3560 13:30 / 05.12.2019
Бунда пешин ва аср ҳамда шом ва хуфтон намозларини қўшиб, биринкетин, бир вақтда ўқиш кўзда тутилгандир. Бошқа мазҳабларда сафардаги одамга пешин билан асрни ва давоми...

2114 18:39 / 06.10.2023
7. Ҳожат намози. . . Абдуллоҳ ибн Абу Авфо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади .Набий соллаллоҳу алайҳи давоми...

2190 19:00 / 13.04.2023
Мажлиснинг оддий ёки фавқулоддаги йиғинида, агар имкони бўлса, қатнашувчиларнинг барчаси ёки аксари тўплангандагина фатво ва қарорлар ишлаб чиқилади. Мухолиф давоми...

4701 15:05 / 31.10.2019