4. Бошланғич Ҳанафий фиқҳи - намоз китоби | 4-дарс
Намознинг шарт ва рукнлари
بَابُ شُرُوطِ الصَّلَاةِ وَأَرْكَانُهَا.
مَا لَا بُدَّ مِنْهُ لِصِحَّةِ الصَّلَاةِ لَا بُدَّ لِصِحَّةِ الصَّلَاةِ مِنْ سَبْعَةٍ وَعِشْرِينَ شَيْئًا:
1 - الطَّهَارَةُ مِنْ الحَدَثِ. 2 - وَطَهَارَةُ الجَسَدِ. 3 - وَالثَّوْبِ. 4 - وَالْمَكَانِ مِنْ نَجَسٍ غَيْرِ مُعْفُوٍّ عَنْهُ، حَتَّى مَوْضِعَ الْقَدَمَيْنِ وَالْيَدَيْنِ وَالرُّكْبَتَيْنِ وَالْجَبْهَةِ عَلَى الْأَصَحِّ. 5 - وَسَتْرُ الْعَوْرَةِ، وَلَا يَضُرُّ نَظَرُهَا مِنْ جَيْبِهِ وَأَسْفَلِ ذَيْلِهِ.
6 - وَاسْتِقْبَالُ الْقِبْلَةِ. فَلِلْمَكِّيِّ الْمُشَاهِدِ فَرْضُهُ: إِصَابَةُ عَيْنِهَا، وَلِغَيْرِ الْمُشَاهِدِ: جِهَتُهَا وَلَوْ بِمَكَّةَ عَلَى الصَّحِيحِ. 7 - وَالْوَقْتُ. 8 - وَاعْتِقَادُ دُخُولِهِ. 9 - وَالنِّيَّةُ. 10 - وَالتَّحْرِيمَةُ: أَ - بِلَا فَاصِلٍ. بِ - وَالْإِتْيَانُ بِالتَّحْرِيمَةِ قَائِمًا قَبْلَ انْحِنَائِهِ لِلرُّكُوعِ. ج - وَعَدَمُ تَأْخِيرِ النِّيَّةِ عَنْ التَّحْرِيمَةِ. د - وَالنُّطْقُ بِالتَّحْرِيمَةِ بِحَيْثُ يُسْمِعُ نَفْسَهُ عَلَى الأَصَحِّ. 11 - وَنِيَّةُ الْمُتَابَعَةِ لِلْمُقْتَدِي. 12 - وَتَعْيِينُ الْفَرْضِ. 13 - وَتَعْيِينُ الْوَاجِبِ. وَلَا يُشْتَرَطُ التَّعْيِينُ فِي النَّفْلِ. 14 - وَالْقِيَامُ فِي غَيْرِ النَّفْلِ. 15 - وَالْقِرَاءَةُ. أ - وَلَوْ آيَةً فِي رَكْعَتَيِ الْفَرْضِ وَفِي كُلِّ النَّفْلِ وَالْوِتْرِ. ب - وَلَمْ يَتَعَيَّنْ شَيْءٌ مِنْ الْقُرْآنِ لِصِحَّةِ الصَّلَاةِ. ج - وَلَا يَقْرَأُ الْمُؤْتَمُّ بَلْ يَسْتَمِعُ وَيَنْصِتُ وَإِنْ قَرَأَ كُرِهَ تَحْرِيمًا. 16 - وَالرُّكُوعُ. 17 - وَالسُّجُودُ عَلَى مَا يَجِدُ حَجْمَهُ، وَتَسْتَقِرُّ عَلَيْهِ جَبْهَتُهُ وَلَوْ عَلَى كَفِّهِ أَوْ طَرَفِ ثَوْبِهِ إِنْ طَهُرَ مَحَلُّ وَضْعِهِ. 18 - وَسَجَدَ وُجُوبًا بِمَا صَلُبَ مِنْ أَنْفِهِ وَبِجَبْهَتِهِ، وَلَا يَصِحُّ الاقْتِصَارُ عَلَى الْأَنْفِ إِلَّا مِنْ عُذْرٍ بِالْجَبْهَةِ. 19 - وَعَدَمُ ارْتِفَاعِ مَحَلِّ السُّجُودِ عَنْ مَوْضِعِ الْقَدَمَيْنِ بِأَكْثَرَ مِنْ نِصْفِ ذِرَاعٍ. وَإِنْ زَادَ عَلَى نِصْفِ ذِرَاعٍ لَمْ يَجُزِ السُّجُودُ إِلَّا لِزَحْمَةٍ، سَجَدَ فَهَيَا عَلَى ظَهْرِ مَصَلٍّ صَلَاتَهُ. 20 - وَوَضْعَ الْيَدَيْنِ وَالرُّكْبَتَيْنِ فِي الصَّحِيحِ، وَشَيْءٍ مِنْ أَصَابِعِ الرِّجْلَيْنِ حَالَ السُّجُودِ عَلَى الْأَرْضِ، وَلَا يَكْفِي وَضْعُ ظَاهِرِ الْقَدَمِ. 21 - وَتَقْدِيمُ الرُّكُوعِ عَلَى السُّجُودِ. 22 - وَالرَّفْعُ مِنْ السُّجُودِ إِلَى قُرْبِ الْقُعُودُ عَلَى الْأَصَحِّ. 23 - وَالْعَوْدُ إِلَى السُّجُودِ. 24 - وَالْعُقُودُ الْأَخِيرُ قَدْرَ التَّشَهُّدِ. 25 - وَتَأْخِيرُهِ عَنْ الْأَرْكَانِ. 26 - وَأَدَاؤُهَا مُسْتَيْقِظًا. 27 - وَمَعْرِفَةُ كَيْفِيَّةِ الصَّلَاةِ وَمَا فِيهَا مِنْ الخِصَالِ الْمَفْرُوضَةِ عَلَى وَجْهٍ يُمَيِّزُهَا مِنْ الْخِصَالِ الْمَسْنُونَةِ أَوِ اعْتِقَادُ أَنَّهَا كُلُّهَا فَرْضٌ، حَتَّى لا يَتَنَفَّلَ بِمَفْرُوضٍ.
Намоз дуруст бўлиши учун нималар лозимлиги
Намоз дуруст бўлиши учун йигирма етти нарса топилиши шарт:
1. Ҳадас (таҳоратсизлик, жунуб, ҳайз ва нифос)дан покланиш.
Тана, либос ва намоз ўқиладиган жойнинг афв қилинмаган ман қилувчи нарсалардан пок бўлиши, оёқ, қўл, тизза ва пешона қўйиладиган жойларнинг ҳам пок бўлиши.
2. Авратлар тўсилган бўлиши. Ёқа ёки этакдан (аврат жойлари) кўриниб қолишининг зарари йўқ.
3. Қиблага юзланиш. Маккада Каъбани кўриб турганлар учун Каъбанинг ўзига, кўрмайдиганлар учун Каъба томонга юзланиш фарздир.
4. Намоз вақтининг кириши.
5. Вақт кирганига (инониш) қаноат ҳосил қилиш.
6. Ният қилмоқ.
7. Такбири таҳрима узмасдан қилиш.
8. Тик турган ҳолда рукуга эгилмасдан аввал қилиш.
9. Ниятни (ифтитоҳ) такбирдан олдин килиш (кечикмаслиги).
10. (Ифтитоҳ) Такбирни ўзи эшитадиган даражада баландроқ айтиш.
11. Иқтидо қилувчи имомга эргашишни ният қилиши.
12. Қайси фарз ўқилишини ният қилиш.
13. Қайси вожиб ўқилишини ният қилиш, нафлда эса таъйин қилиш шарт эмас.
14. Нафл намозлардан бошқа намозларни тик турган ҳолда ўқиш.
15. Қироат. А. Фарз намозларининг икки ракатида, витр ва нафл намозларининг барча ракатларида бир оят бўлса ҳам. Б. Намознинг дуруст бўлиши учун Қуръондан бирор оят белгиланмаган. В. Эргашувчи (иқтидо қилувчи) қироат қилмайди. (имом жаҳран ўқиганида) эшитади, (махфий ўқиганида эса) жим туради, қироат қилиши макуҳ таҳриймидир.
16. Руку қилиш.
17. Сажда қилиш: ҳажми бор ва устига пешонаси ўрнашадиган жойга сажда қилади. Агар пок бўлса кафти ёки кийимнинг бир четига ҳам сажда қилса жоиз. Буруннинг қаттиқ жойи ва пешона билан сажда қилиш, фақат буруннинг ўзини ерга қўйиш, пешонада бирор узр бўлмаса жоиз эмас.
18. Сажда қилинадиган жойнинг оёқлар турган жойдан ярим зироъдан (тақрибан 25 см) баланд бўлмаслиги. Ярим зироъдан баланд жойга сажда қилиш жоиз эмас. Фақат издиҳом сабабли бўлса, айни намозни ўқиётган бошқа кишининг орқасига сажда қилиш мумкин.
19. (саждада) иики қўлни, икки тиззани ерга қўйиш.
20. Икки оёқ бармоқларидан бир қисмини ерга қўйиш, оёқнинг уст (юз) қисмини ерга қўйишнинг ўзи кифоя қилмайди.
21. Рукуни саждадан аввал қилиш.
22. Саҳиҳ қавлга кўра биринчи саждадан сўнг бошини ўтиришга яқин ҳолгача кўтариш.
23. (иккинчи саждага) қайтиш.
24. Ташаҳҳуд миқдорича охирги қаъдада ўтириш.
25. Уни (охирги қаъдани) рукнлардан кечиктириш.
26. Барча арконларини уйғоқ ҳолда адо қилиш.
27. Намознинг кайфиятини билиш, шу ҳолдаки қай намоз фарз ва қай бири суннат эканини ажрата оладиган даражада билиш. Адашиб фарзни суннат деб ният қилиб қўймаслик учун фарзни фарз деб эътиқод қилиш.
أَرْكَانُ الصَّلَاةِ وَالْأَرْكَانُ مِنَ الْمَذْكُورَاتِ أَرْبَعَةٌ: 1 - الْقِيَامُ. 2 - وَالْقِرَاءَةُ. 3 - وَالرُّكُوعُ. 4 - وَالسُّجُودُ. وَقِيلَ: الْقُعُودُ الْأَخِيرُ مِقْدَارَ التَّشَهُّدِ.
شَرَائِطُ الصَّلَاةِ وَبَاقِيهَا شَرَائِطُ، بَعْضُهَا شَرْطٌ لِصِحَّةِ الشُّرُوعِ فِي الصَّلَاةِ وَهُوَ مَا كَانَ خَارِجَهَا، وَغَيْرُهُ
شَرْطٌ لِدَوَامِ صِحَّتِهَا.
Намознинг рукнлари
Юқорида зикр қилинган нарсалардан қуйидаги тўрттаси рукнлар:
1. Қиём (тик турмоқ).
2. Қироат
3. Рукуъ.
4. Сажда.
Баъзилар охирги қаъдада ўтириш ҳам рукн деганлар.
Намознинг шартлари
Зикр қилинганларнинг қолганлари шартларидир, улардан баъзилари, яъни ташқарисада бўлганлари намозга кириш дуруст бўлиши шартлари, бошқалари эса дурустлиги давом этиши шартидир.
«Нурул ийзоҳ» китоби асосида
Фозилжон Абдулқайюм тайёрлади
© islom.uz 2003-2024.
Барча ҳуқуқлар ҳимояланган. Сайтдан маълумот олинганда манба кўрсатилиши шарт.
Email: admin@islom.uz
Telegram: @portalislomuzadmin_bot
Ўзбекистон, Тошкент, 100185
Сўгалли ота кўчаси, 5-уй
