05. Бошланғич Ҳанафий фиқҳи | 2-дарс

Ортиб қолган сувнинг ҳукмлари баёни

Кам сувдан ҳайвон (жонзот) ичса тўрт қисмга бўлинади ва у суър (ортиб қолган сув) деб аталади.

1. Пок, покловчи.

Одамдан, отдан ва ҳар бир гўштини еб бўладиган нарсадан ортиб қолган сув.

2. Нажас.

Ишлатиш (истеъмол қилиш) жоиз эмас. Ит, чўчқа ва арслон, бўри каби йиртқич ҳайвонлардан ортиб қолган сув.

3. Бошқаси бўла туриб буни ишлатиш макруҳ.

Мушук, қўйиб юборилган товуқ, лочин, калхат каби йиртқич қушлар ва уйлардан маскан оладиган сичқон, чаён каби ҳайвонлардан ортиб қолган сув.

4. Поклашида гумон (шакк) қилинган. Хачир ва эшшакдан ортиб қолган сув. Агар бу сувдан бошқасини топа олмаса, таҳорат қилади, сўнг таяммум қилиб намоз ўқийди.

Кийим ва идишларда ижтиҳод қилиш ҳақида

Агар аралашиб кетган идишларнинг кўпи пок бўлса таҳоратга ҳам ичишга ҳам ижтиҳод қилади. Агар кўпи нажас бўлса, фақат ичиш учун ижтиҳод қилади. Кийимларда эса кўпи пок бўлса ҳам нажас бўлса ҳам ижтиҳод қилади.

Қудуқларнинг ҳукми ва уларни поклаш ҳақида

Кичик қудуқ

Кичик қудуққа тезакдан бошқа бир томчи қон ёки хамр каби, кам бўлса ҳам нажосат тушса унинг (суви) чиқариб ташланади. Шу каби чучқа тушиб тирик чиқса ва оғзи сувга тегмаган бўлса ҳам, ит, қўй ва инсон унда ўлган бўлса ёки кичик бўлса ҳам бирор ҳайвоннинг шишган ҳолда (қудуқда) топилса (суви чиқариб ташланади).

Суви кўп қудуқ

Агар сувини чиқариб ташлашнинг имкони бўлмаса икки юз челак сув чиқариб ташланади. Агар унда товуқ, мушук ёки шуларга ўхшаш ҳайвон ўлган бўлса қирқ челак сув чиқарб ташлаш лозим бўлади. Агар сичқон ёки унга ўхшаш ҳайвон ўлган бўлса йигрма челак сув чиқариб ташланади. Бу (сув чиқариб ташлаш) билан қудуқ, челак, арқон ва сув чиқарувчининг қўли покланади.

Қудуқни нажас қилмайдиган нарсалар

Қўй, туя ва от, хачир эшак ва молнинг тезаги тушса қудуқ нажас бўлмайди, қараган одам уни жуда кўп ҳисобласа ёки ҳар челакда тезак чиқавериши бундан мустасно.

Сувни фосид (бузмайдиган) қилмайдиган нарсалар

Кабутар ва чумчуқнинг тезаки билан сув фосид бўлмайди, шунингндек балиқ ва бақа каби қони йўқ нарсанинг ўлиши билан ҳам. Ва сув ҳайвонлари, бурга, пашша, ари ва чаён кабиларнинг ўлиши билан ҳам. Агар баданида нажосат бўлмаса ва сувдан тирик чиқса, одам ва гўшти ейиладиган нарсалар тушиши билан ҳам. Шунингдек саҳиҳ қавлга биноан хачир, эшшак ва йиртқич қуш ва йиртқичларнинг тушиш билан ҳам сув фосид бўлмайди. Агар сувга тушган нарсанинг сўлаги сувга тегса ҳукмини олади (сўлаги ҳалол бўлса ҳалол ҳаром бўлса ҳаром бўлади).

Қудуқда ҳайвон топилса

Агар қудуқда ўлик ҳайвон топилса ва қачон ўлгани билинмаса у(қудуқ)ни бир кеча ва кундуздан буёғи нажас деб ҳукм қилинади. Агар шишган ўлик ҳайвон топилса уч кеча ва уч кундузга нажас деб ҳукм қилинади.

«Нурул ийзоҳ» китоби асосида Фозилжон Абдулқайюм тайёрлади