1445 йил 5 зулқаъда | 2024 йил 13 май, душанба
Минтақа:
ЎЗ UZ RU EN
Мақолалар

Фатво ҳақида

12:30 / 19.03.2019 2198 pdf Ўқиш режими + -

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

III боб

Фақиҳ Абу Лайс раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: «Баъзи инсонлар фатво беришни макруҳ санашди. Илм аҳлининг оммаси, агар фатво берувчи фатво беришга салоҳиятли бўлса, жоиз дейишган. Аввалги тоифанинг ҳужжати Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилинган ушбу ҳадисдир: «Сизларнинг дўзахга журъатлиларингиз фатвога журъатлиларингиздир».

Салмон Форсийдан одамлар фатво сўрашганида: «Бу сизларга яхши, менга ёмон», деган эканлар.

Абдураҳмон ибн Абу Лайло айтадилар: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг асҳобидан юз йигирматасини кўрдим. Уларнинг муҳаддиси ҳам, муфтийси ҳам ўзидан кўра, биродари ҳадис айтиб, фатво беришини истарди».

Ибн Сийрин айтадилар: «Ҳузайфа ибн Йамон: «Учта киши инсонларга фатво беради. Қуръоннинг насх бўлган оятларини биладиган киши ёки чорасиз қолган амир ё фатво сўралган аҳмоқ», дедилар».

Ибн Сийриндан бирор нарса ҳақида сўралса: «Мен (бу) аввалги иккаласи ҳам эмасман, учинчи бўлишни ҳам ёмон кўраман», деб қўяр эдилар.

Фатво беришни мубоҳ деганларнинг ҳужжати Абу Ҳурайра, Зайд ибн Холид ва Шабал ибн Маъбадлар айтган ушбу ҳадисдир. Улар айтадиларки: «Биз Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида эдик. Бир киши туриб: «Аллоҳ сизни мақтасин, бизнинг орамизда Аллоҳнинг китоби билан ҳукм қилинг», деди. Унинг хасми (адоватчиси туриб) – у ундан фақиҳроқ эди: «У рост гапирди, бизнинг орамизни Аллоҳ таолонинг китоби билан ҳукм қилинг, менга изн берсангиз, айтаман», деди. Набий алайҳиссалом унга рухсат бердилар. У киши айтди: «Менинг ўғлим бу кишига хизматчи эди. Ўғлим унинг аёли билан зино қилди. Унга юзта қўй ва бир хизматчини фидя қилдим. Сўнг илм аҳлидан бу ҳақда сўраганимда, ўғлим зиммасига юз дарра ва бир йил сургун, унинг аёли зиммасига ражм (тошбўрон қилиниш) борлигини айтишди», деди»...

Бу ҳадисда фатво беришнинг жоизлигига далил бор. Чунки у киши: «Илм аҳлидан сўрадим, улар менга хабар бердилар», деб айтганида Набий алайҳиссалом инкор қилмадилар. Яна ўйлаб кўр, бу хабарда фатво беришнинг жоизлигига бошқа бир далил ҳам бор. Гарчи бошқа билимлироғи бўлса ҳам, улар фатво беришяпти ва Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам замонларида фатво беришяпти!

Қуйидаги ҳадис Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан: «У кишидан туяқушнинг тухумини синдириб қўйган муҳрим (эҳромдаги киши) ҳақида сўрашганида, ҳар бир тухумга туянинг боласини қурбонлик қилишни буюрдилар. Сўраган киши Набий алайҳиссаломга келиб, бунинг хабарини берганида, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга: «Алидан эшитганинг, эшитганинг. Лекин шошил. Ҳар бир тухум учун бир мискинга таом беришинг вожиб», дедилар».

Абу Ҳурайрадан денгиз ҳайвонини овлаб сўйилса, эҳромли киши уни еса, ҳалолми, деб сўрашганида, жоиз, деб айтганлар. Абу Ҳурайра Умарга бу ҳақда хабар берганларида, у зот: «Агар бундан бошқасини айтганинигда, сени фалон-фалон қилардим», деганлар. Чунки саҳобалар воқеаларга ҳадислар билан фатво берардилар. Шундай қилиб, фатво беришни мусулмонлар мерос қилиб олганлар. Чунки Аллоҳ таоло:

ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ

«Бас, агар билмасангиз, зикр аҳлидан сўранг!» (Анбиё сураси, 7-оят).

Аллоҳ таоло жоҳил (билмайдиган) кишиларга уламолардан сўрашга буюрган бўлса, уламоларга ҳам сўралган нарсаларининг хабарини беришни амр этган.

Ҳикоя қилинишича, бир тўп одам учта оқилнинг қайси бири ақллироқ эканини билмоқчи бўлишди. Хулоса шу бўлдики, инсонларнинг энг ақллиси билган нарсасини гапирадиган киши экан.

«Бўстонул Орифийн» китобидан

                 

Манба
islom.uz
Мавзуга оид мақолалар
Бишр Ҳофийнинг синглиси Имом Аҳмаднинг олдига бориб, шундай дедиndash Биз кечаси билан тўқувчилик қилиб, тирикчилик қиламиз. Баъзан Бағдод волийларининг Бану давоми...

2621 08:11 / 23.03.2021
Муғийра ибн Шуъба розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар .Мусо алайҳиссалом Парвардигордан .Жаннат аҳлининг энг қуйи давоми...

18458 08:00 / 02.02.2019
Ало ибн Зиёд дўзахни кўп эсларди. Бир киши унга .Нима учун одамларни ноумид қиласиз, деди. Ало ибн Зиёд бу танқидга шундай жавоб берди .Мен одамларни ноумид қила давоми...

1780 08:06 / 24.07.2020
Абдуллоҳ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам.Аллоҳдан Унинг фазлини сўранг. Чунки Аллоҳ азза ва жалла Ундан сўралишини хуш давоми...

2465 10:00 / 19.03.2019