Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
(Икки дунё саодатини ўзида мужассам этган таълим)
Шайх Жалолиддин Суютий роҳимаҳуллоҳ айтадилар:
– Мен шайх Шамсиддин ибн Қамоҳани ўзининг Абул Аббосий Мустағфирийдан (ҳадис) жамланмаси устида топдим, шунда у (менга бир ҳадисни қандай ўрганганини) ҳикоя қилиб:
“Мен имом Абу Ҳомидил Мисрийдан илм излаш орзусида Мисрга боришга қарор қилдим. У зот билан кўришганда Холид ибн Валиддан ривоят бўлган ҳадисни сўзлаб беришини сўрадим. У зот мени бир йил рўза тутишга буюрди. Бир йил рўза тутиб, сўнгра ўша мақсад илинжида яна у кишининг ҳузурларига қайтдим. Шунда у зот менга ўз шайхидан то Холид ибн Валидгача бўлган санад ила у ҳадисни айтиб берди”, деди.
(У ҳадис қуйидагича эди)
Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу айтадилар:
– Бир киши Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келиб у кишига:
– Мен сиздан дунё ва охират ҳақидаги баъзи нарсаларни сўрамоқчиман, – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Сенга маълум бўлмаган нарсалар ҳақида сўра, – дедилар.
– Эй Аллоҳнинг Пайғамбари соллаллоҳу алайҳи васаллам, мен одамларнинг олимроғи бўлишни хоҳлайман?!
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга тақво қил, одамларнинг олимроғи бўласан! – дедилар.
– У: Инсонларнинг бойроғи бўлишни яхши кўраман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Қаноатли бўл, инсонларнинг бойроғи бўласан! – дедилар.
– У: Мен инсонларнинг афзалроғи бўлишни ёқтираман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Инсонларнинг яхшиси – уларга фойдаси тегадиган кишидир, инсонларга манфаат етказувчи бўлгин! –дедилар.
– У: Инсонларнинг одилроғи бўлишни яхши кўраман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ўзинг яхши кўрган нарсани, бошқа одамлар учун ҳам яхши кўр, инсонларнинг одилроғи бўласан! –дедилар.
– У: Мен Аллоҳга инсонларнинг хосроғи бўлишни хоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ зикрини кўпайтир, Аллоҳ таолога бандаларнинг хосроғи бўласан! – дедилар.
– У: Эҳсон қилувчилардан бўлишни яхши кўраман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга Уни кўриб тургандек, агар ундай қилолмасанг, У сени кўриб тургандек ибодат қил, – дедилар.
– У: Иймоним комил бўлишини ёқтираман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Хулқингни гўзал қил, иймонинг комил бўлади! – дедилар.
– У: Тоат қилувчилардан бўлишни яхши кўраман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳнинг фарзларини адо қилгин, тоат қилувчилардан бўласан! – дедилар.
– У: Аллоҳга гуноҳлардан пок ҳолда йўлиқишни яхши кўраман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Жанобатдан яхшилаб ғусл қилсанг, қиёмат куни Аллоҳга гуноҳсиз ҳолда йўлиқасан! – дедилар.
– У: Қиёмат куни нурли ҳолда ҳашр қилинишимни яхши кўраман?! –деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳеч кимга зулм қилма! Қиёматда нурли ҳолда ҳашр қилинасан! – дедилар.
– У: Роббим таборака ва таоло менга раҳм қилишини яхши кўраман?! –деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ўзингга ва Аллоҳнинг яратганларига раҳм қил, Аллоҳ сенга раҳм қилади! – дедилар.
– У: Гуноҳларим оз бўлишини хоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳга истиғфор айт, гуноҳларинг камаяди! – дедилар.
– У: Одамларнинг карамлироғи бўлишни ҳоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ ҳақида унинг халқига шикоят қилма, инсонларнинг карамлироғи ва улуғроғи бўласан! – дедилар.
– У: Ризқимнинг кенг бўлишини хоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Доимо таҳоратли бўл! Ризқинг кенгайтирилади! – дедилар.
– У: Аллоҳ ва Унинг расулига суюкли бўлишни хоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳ ва Унинг расули яхши кўрган нарсаларни яхши кўр, Аллоҳ ва Унинг Пайғамбари ғазаб қилган нарсага сен ҳам ғазаб қил! – дедилар.
– У: Аллоҳнинг норозилигидан омонда бўлишни хоҳлайман?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳеч кимга ғазаб қилма, Аллоҳнинг ғазаби ва норозилигидан омонда бўласан! – дедилар.
– У: Аллоҳ айбларимни яширишини истардим?! – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Биродарларинг айбини яширсанг, Аллоҳ сени айбларингни яширади! – дедилар.
– У: Менинг хатоларимни ўчириб юборадиган нарса нима? – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Аллоҳдан қўрқиб тўкилган кўз ёши, хузуъ ва касалликлар! – дедилар.
– У: Аллоҳнинг наздида яхшиликнинг қайси бири афзалроқ? – деди.
– У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: Ҳусни хулқ, тавозеъ, балоларга сабр қилиш ва қадарга рози бўлиш! – дедилар.
– У: Аллоҳнинг наздида қайси гуноҳ улкан? – деди.
– У зот: Ёмон хулқ ва бахил бўлиш! – дедилар.
– У: Роҳманнинг ғазабини сўндирадиган амал нима? – деди.
– У зот: Махфий садақалар қилиш ва силаи раҳм! – дедилар.
– У: Жаҳаннам ўтини нима ўчиради? – деди.
– У зот: Рўза! – дедилар.
“Мунтахабу Канзул уммол” китобидан
Алишер Абдураззақов таржимаси