Рўзани бузадиган нарсалар | Фиқҳ дарслари (338-дарс)
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
مَنْ جَامَعَ أَوْ جُومِعَ فِي أَحَدِ السَّبِيلَيْنِ، أَوْ أَكَلَ، أَوْ شَرِبَ غِذَاءً، أَوْ دَوَاءً عَمْدًا، قَضَى وَكَفَّرَ كَالْمُظَاهِرِ. وَهِيَ بِإِفْسَادِ أَدَاءِ رَمَضَانَ لَا غَيْرَ.
وَقَضَى فَقَطْ إِنْ أَفْطَرَ خَطَأً، أَوْ مُكْرَهًا، أَو يَظُنُّ أَنَّهُ لَيْلٌ، أَوْ وَصَلَ دَوَاءٌ إِلَى جَوْفِهِ، أَوْ دِمَاغِهِ مِنْ غَيْرِ الْمَسَامِّ أَوِ ابْتَلَعَ حَصَاةً، أَوْ تَقَيَّأَ مِلْأَ فِيهِ، لَا إِنْ غَلَبَهُ، أَوْ أَفْطَرَ نَاسِيًا، أَوِ احْتَلَمَ، أَوْ نَظَرَ فَأَنْزَلَ، أَوْ دَخَلَ غُبَارٌ، أَوْ دُخَانٌ، أَوْ ذُبَابٌ حَلْقَهُ.
وَلَوْ وَطِئَ بَهِيمَةً، أَوْ مَيْتَةً، أَوْ فِي غَيْرِ فَرْجٍ، أَوْ قَبَّلَ أَوْ لَمَسَ، إِنْ أَنْزَلَ قَضَى وَلَا كَفَّارَةَ.
وَلَا يَفْسُدُ بِأَكْلِ مَا فِي أَسْنَانِهِ إِذَا كَانَ أَقَلَّ مِنْ حِمِّصَةٍ، إِلَّا إِذَا أُخْرِجَ مِنْ فِيهِ ثُمَّ أُكِلَ. وَلَا بِأَكْلِ سِمْسِمَةٍ مَضْغًا.
وَعَوْدُ الْقَيْءِ يُفْسِدُ إِنْ كَثُرَ. وَعِنْدَ مُحَمَّدٍ إِنْ أُعِيدَ.
وَكُرِهَ الذَّوْقُ وَمَضْغُ شَيْءٍ، إِلَّا طَعَامَ صَبِيٍّ ضَرُورَةً، وَالْقُبْلَةُ إِنْ خَافَ، لَا السِّوَاكُ وَلَا الْكَحْلُ.
وَشَيْخٌ فَانٍ عَجَزَ عَنِ الصَّوْمِ، أَفْطَرَ، وَأَطْعَمَ لِكُلِّ يَوْمٍ مِسْكِينًا كَالْفِطْرَةِ. وَيَقْضِي إِنْ قَدَرَ.
وَحَامِلٌ أَوْ مُرْضِعٌ خَافَتْ عَلَى نَفْسِهَا أَوْ وَلَدِهَا، وَمَرِيضٌ خَافَ زِيَادَةَ مَرَضِهِ، وَالْمُسَافِرُ، أَفْطَرُوا وَقَضَوْا بِلَا فِدْيَةٍ.
وَصَوْمُ سَفَرٍ - لَا يَضُرُّ - أَحَبُّ. وَإِنْ صَحَّ أَوْ أَقَامَ، ثُمَّ مَاتَ، فَدَى وَارِثُهُ مَا فَاتَ إِنْ عَاشَ بَعْدَهُ بِقَدْرِهِ، وَإِلَّا فَبِقَدْرِهِمَا.
وَشُرِطَ الْإِيصَاءُ وَنَفَذَ مِنَ الثُّلُثِ. وَفِدْيَةُ كُلِّ صَلَاةٍ كَصَوْمِ يَوْمٍ. وَعِبَادَةُ غَيْرِهِ لَا يُجْزِيهِ.
وَيَلْزَمُ النَّفْلُ بِالشُّرُوعِ إِلَّا فِي الْأَيَّامِ الْمَنْهِيَّةِ: أَيْ يَوْمِ الْفِطْرِ، وَالْأَضَحْىَ مَعَ ثَلَاثٍ بَعْدَهُ. وَصَحَّ النَّذْرُ فِيهَا، لَكِنْ أَفْطَرَ وَقَضَى، وَإِنْ صَامَ صَحَّ.
وَيُفْطِرُ بِعُذْرِ ضِيَافَةٍ، ثُمَّ يَقْضِي، وَيُمْسِكُ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ مُسَافِرٌ قَدِمَ، وَحَائِضٌ طَهُرَتْ، وَصَبِيٌّ بَلَغَ، وَكَافِرٌ أَسَلَمَ، وَلَا يَقْضِي هَذَانِ. وَيُتِمُّ مُقِيمٌ سَافَرَ، وَلَوْ أَفْطَرَ لَا كَفَّارَةَ عَلَيْهِ.
وَجُنُونُ كُلِّ الشَّهْرِ يُسْقِطُ لَا الْبَعْضِ. وَإِنْ أُغْمِيَ أَيَّامًا قَضَاهَا، إِلَّا يَوْمًا نَوَاهُ.
Ким икки йўлдан бирига жинсий яқинлик қилса ёки унга яқинлик қилинса, рўзаси бузилади.
Қасддан ғизо ёки даво бўладиган нарсани еса ёки ичса ҳам рўзаси бузилади.
Бу ҳолатларда қазосини тутади ва худди зиҳор қилувчи каби каффоратни адо қилади.
Каффоратни адо қилиш Рамазон фарзини адо қилишни қасддан бузганда вожиб бўлади. Бошқасида вожиб бўлмайди.
Хато туфайли, мажбурланиш оқибатида, кечаси деб гумон қилиб еб-ичганда, қорнига ёки димоғига терисининг тешикларидан бошқа тарафдан дори етганда, майда тошни ютганда, оғзи тўлиб қусганда фақат қазосини тутади.
Агар қусқи рўзадордан ғолиб келса, ёки эсидан чиқиб оғзини очиб юборса, ёки эҳтилом бўлса, назар солиб туриб маний чиқарса, томоғига чанг, тутун ёки пашша кирса, қазо тутмайди.
Агар ҳайвонга, ўликка ёки фарждан бошқа ерга жинсий яқинлик қилса ёхуд ўпса, ёки ушласа-ю маний нозил бўлса, қазо қилади, каффорат йўқ.
Агар тишининг орасига кириб қолган нўхатдан кичикроқ нарсани еса, рўзаси бузилмайди. Аммо ўша нарса оғиздан чиқарилиб, кейин ейилса, рўза бузилади.
Бир дона кунжутни чайнаб еса ҳам рўзаси очилмайди.
Қусқининг ичига қайтиб кетиши, агар у кўп бўлса, рўзани бузади. Муҳаммаднинг наздида агар қасддан қайтариб ютиб юборса, бузади.
Бирор нарсанинг мазасини татиб кўриш ёки чайнаш макруҳдир. Фақатгина зарурат юзасидан ёш болага овқат чайнаб бериш бундан мустасно.
Ўпиш, агар ортидан бирор нарса бўлиш хавфи бўлса, макруҳдир.
Мисвок қилиш ва сурма қўйиш макруҳ эмас.
Ўта қари одам рўза тутишдан ожиз бўлса, оғзини очади ва ҳар бир тутмаган куни учун бир мискинга садақаи фитр миқдорида таом беради. Кейин рўза тутишга қодир бўлиб қолса, қазосини тутади.
Ҳомиладор ёки эмизикли аёл ўзи ва боласига зарар етишидан қўрқса, бемор хасталиги зиёда бўлишидан қўрқса ва мусофир (ҳам) оғизларини очадилар ва фидясиз қазо қиладилар. Зарар қилмаса, сафарда рўза тутган афзал.
Агар бемор тузалганидан, мусофир муқим бўлганидан кейин сафар ва беморлик муддатича яшаб ўлса, меросхўри қазо қилган миқдорича фидя беради. Агар оз яшаб ўлса, соғ ва муқим бўлган кунлари миқдорича фидя беради. Бунинг учун васият шартдир.
Васиятга амал қилиш учдан бирдан бўлади.
Ҳар бир қазо қилинган намознинг фидяси бир кунлик рўзанинг фидяси миқдорича.
Бировнинг ўрнига бошқанинг қилган ибодати ўтмайди.
Нафл рўзани бошлагандан кейин охиригача тутиш лозим бўлади. Илло, рўза тутиш ман қилинган кунлар – ийди Фитр, ийди Азҳо ва ундан кейинги уч кун бундан мустасно.
Мазкур кунларда назр рўза тутса бўлади. Лекин уни очиб юбориб, кейин қазосини тутади. Агар тутаверса, рўзаси рўза бўлади.
Нафл рўза тутувчи зиёфат узри ила рўзасини очса бўлади. Кейин қазосини тутади.
Мусофир муқим бўлган, ҳайзли аёл пок бўлган, ёш бола балоғатга етган ва кофир мусулмон бўлган куни куннинг қолган вақтида ўзини тияди. Охирги иккиси қазо тутмайди.
Муқим сафарга чиқса, ўша куннинг рўзасини охирига етказади. Агар очиб юборса, унга каффорат лозим бўлмайди.
Ойнинг ҳаммасида мажнун бўлиш рўзани соқит қилади. Баъзисида эмас.
Агар бир неча кун ҳушидан кетиб ётган бўлса, ўша кунларнинг қазосини тутади. Илло, ниятини қилган кунни тутмайди.
Рўзанинг бузилиши икки хил бўлади.
Биринчиси – қазо ва каффоратни вожиб қиладиган ҳолатлар.
Иккинчиси – фақат қазони вожиб қиладиган ҳолатлар.
«Кифоя» китобининг иккинчи жузи асосида тайёрланди
Ўзбекистон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитанинг 2022 йил 5 октябрдаги 03-07/7013-рақамли хулосаси асосида тайёрланди.
© islom.uz 2003-2025.
Барча ҳуқуқлар ҳимояланган. Сайтдан маълумот олинганда манба кўрсатилиши шарт.
Email: admin@islom.uz
Telegram: @portalislomuzadmin_bot
Ўзбекистон, Тошкент, 100185
Сўгалли ота кўчаси, 5-уй
