Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

إِنَّهُ رُئِيَ يَوْمًا فِي سُوْقٍ مِنَ أَسْوَاقِ الْمَدِينَةِ عَلَى كَتِفَيْهِ جِلْدُ شَاةٍ، فَفَزِعَتْ عَشِيرَتُهُ لِذَلِكَ وَقَالُوا لَهُ: قَدْ فَضَحْتَنَا بَيْنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ، قَالَ: أَفَأَرَدْتُمْ مِنِّي أَنْ أَكُونَ مَلَكًا جَبَّارًا فِي الْجَاهِلِيَّةِ، جَبَّارًا فِي الْإِسْلَامِ، لَا هَا، لَا تَكُونُ طَاعَةُ الرَّبِ إِلَّا بِالتَّوَاضُعِ وَالزُّهْدِ فِي هَذِهِ الدُّنْيَا.

«Бир куни у Мадинанинг бозорларидан бирида пайдо бўлди. Елкасида бир қўйнинг териси бор эди. Қариндошлари бундан ташвишга тушиб:

«Муҳожир ва ансорийлар орасида бизни шарманда қилдинг-ку!» дейишди. У киши:

«Нима, сизлар менинг жоҳилиятда ҳам жаббор подшоҳ бўлишимни ва Исломда ҳам жаббор бўлишимни ирода қилган эдингизми?! Йўқ! қасамки, бу дунёда тавозе ва зуҳд қилмасдан туриб, Роббга тоат этиб бўлмас», деди».

عَنِ الْحَسَنِ الْبَصْرِيِّ قَالَ: أَتَيْتُ مَجْلِسًا فِي جَامِعِ الْبَصْرَةِ فَإِذَا أَنَا بِنَفَرٍ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ يَتَذَاكَرُونَ زُهْدَ أَبِي بَكْرٍ وَعُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، وَمَا فَتَحَ اللهُ عَلَيْهِمَا مِنَ الْإِسْلَامِ وَحُسْنِ سِيرَتِهِمَا، فَدَنَوْتُ مِنَ الْقَوْمِ فَإِذَا فِيهِمُ الْأَحْنَفُ بْنُ قَيْسٍ التَّمِيمِيُّ جَالِسٌ مَعَهُمْ، فَسَمِعْتُهُ يَقُولُ: أَخْرَجَنَا عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فِي سَرِيَّةٍ إِلَى الْعِرَاقِ، فَفَتَحَ اللهُ عَلَينَا الْعِرَاقَ وَبَلَدَ فَارِسَ، فَأَصَبْنَا فِيهَا مِنْ بَيَاضِ فَارِسَ وَخُرَاسَانَ، فَجَعَلْنَاهُ مَعَنَا وَاكْتَسَيْنَا مِنْهَا، فلمَّا قَدِمْنَا عَلَى عُمَرَ  رَضِي اللهُ عَنْهُ أَعْرَضَ عَنَّا بِوَجْهِهِ وَجَعَلَ لَا يُكَلِّمُنَا، فَاشْتَدَّ ذَلِكَ عَلَى أَصْحَابِ رَسُولِ اللهِ، فَأَتَيْنَا ابْنَهُ عَبْدَ اللهِ بْنَ عُمَرَ وَهُوَ جَالِسٌ فِي الْمَسْجِدِ، فَشَكَوْنَا إِلَيْهِ مَا نَزَلَ بِنَا مِنَ الْجَفَاءِ مِنْ أَمَيرِ الْمُؤْمِنِينَ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، فَقَالَ عَبْدُ اللهِ: إِنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ رَأَى عَلَيْكُمْ لِبَاسًا لَمْ يَرَ رَسُولَ اللهِ يَلبَسَهُ وَلَا الْخَلِيفَةَ مِنْ بَعْدِهِ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ، فَأَتَيْنَا مَنَازِلَنَا فَنَزَعْنَا مَا كَانَ عَلَيْنَا، وَأَتَيْنَاهُ فِي الْبِزَّةِ الَّتِي كَانَ يَعْهَدُنَا فِيهَا، فَقَامَ يُسَلِّمُ عَلَيْنَا عَلَى رَجُلٍ رَجُلٍ، وَيُعَانِقُ مِنَّا رَجُلًا رَجُلًا حَتَّى كَأَنَّهُ لَمْ يَرَنَا قَبْلَ ذَلِكَ، فَقَدَّمْنَا إِلَيْهِ الْغَنَائِمَ فَقَسَمَهَا بَيْنَنَا بِالسَّوِيَّةِ، فَعُرِضَ عَلَيْهِ فِي الْغَنَائِمِ سِلَالٌ مِنْ أَنْوَاعِ الْخَبِيصِ مِنْ أَصْفَرَ وأَحْمَرَ، فَذَاقَهُ عُمَرُ فَوَجَدَهُ طَيِّبَ الطَّعْمِ طَيِّبَ الرِّيحِ، فَأَقْبَلَ عَلَيْنَا بِوَجْهِهِ وَقَالَ: وَاللهِ يَا مَعْشَرَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ، لَيَقْتُلَنَّ مِنْكُمُ الْاِبْنُ أَبَاهُ وَالْأَخُ أَخَاهُ عَلَى هَذَا الطَّعَامِ، ثُمَّ أَمَرَ بِهِ فَحُمِلَ إِلَى أَوْلَادِ مَنْ قُتِلُوا بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللهِ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ، ثُمَّ إِنَّ عُمَرَ قَامَ مُنْصَرِفًا فَمَشَى وَرَاءَهُ أَصْحَابُ رَسُولِ اللهِ فِي أَثَرِهِ، فَقَالُوا: مَا تَرَوْنَ يَا مَعْشَرَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ إِلَى زُهْدِ هٰذَا الرَّجُلِ وَإِلَى حِلْيَتِهِ؟ لَقَدْ تَقَاصَرَتْ إِلَيْنَا أَنْفُسُنَا مُذْ فَتَحَ اللهُ عَلَى يَدَيْهِ دِيَارَ كِسْرَىٰ وَقَيْصَرَ وَطَرَفَيِ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، وَوُفُودُ الْعَرَبِ وَالْعَجَمِ يَأْتُونَهُ فَيَرَوْنَ عَلَيْهِ هٰذِهِ الْجُبَّةَ قَدْ رَقَعَهَا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ رَقْعَةً، فَلَوْ سَأَلْتُمْ مَعَاشِرَ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ وَأَنْتُمُ الْكُبَرَاءُ مِنْ أَهْلِ الْمَوَاقِفِ وَالْمَشَاهِدِ مَعَ رَسُولِ اللهِ وَالسَّابِقِينَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ أَنْ يُغَيِّرَ هَذِهِ الْجُبَّةَ بِثَوْبٍ لَيِّنٍ يُهَابُ فِيهِ مَنْظَرُهُ، وَيُغْدَى عَلَيْهِ جَفْنَةٌ مِنَ الطَّعَامِ وَيُرَاحُ عَلَيْهِ جَفْنَةٌ يَأْكُلُهُ وَمَنْ حَضَرَهُ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ، فَقَالَ الْقَوْمُ بِأَجْمَعِهِمْ: لَيْسَ لِهَذَا الْقَوْلِ إِلَّا عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ، فَإِنَّهُ أَجْرَأُ النَّاسِ عَلَيْهِ، وَصِهْرُهُ عَلَى ابْنَتِهِ أَوِ ابْنَتُهُ حَفْصَةُ فَإِنَّهَا زَوْجَةُ رَسُولِ اللهِ وَهُوَ مُوجِبٌ لَهَا لِمَوْضِعِهَا مِنْ رَسُولِ اللهِ، فَكَلَّمُوا عَلِيًّا، فَقَالَ عَلِيٌّ t: لَسْتُ بِفَاعِلٍ ذَلِكَ، وَلَكِنْ عَلَيْكُمْ بِأَزْوَاجِ رَسُولِ اللهِ فَإِنَّهُنَّ أُمَّهَاتُ الْمُؤْمِنِينَ يَجْتَرِئْنَ عَلَيْهِ، قَالَ الْأَحْنَفُ بْنُ قَيْسٍ  رَضِي اللهُ عَنْهُ: فَسَأَلُوا عَائِشَةَ وَحَفْصَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا، وَكَانَتَا مُجْتَمِعَتَيْنِ، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: إِنِّي سَائِلَةٌ أَمِيرَ الْمُؤْمِنينَ لِذَلِكَ، وَقَالَتْ حَفْصَةُ: مَا أَرَاهُ يَفْعَلُ وَسَيُبَيِّنُ لَكِ ذَلِكَ، فَدَخَلَتَا عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ فَقَرَّبَهُمَا وَأَدْنَاهُمَا، فَقَالَتْ عَائِشَةُ: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ، أَتَأْذَنُ لِي أَنْ أُكَلِّمَكَ؟ قَالَ: تَكَلَّمِي يَا أُمَّ الْمُؤْمِنِينَ، قَالَتْ: إِنَّ رَسُولَ اللهِ مَضَى لِسَبِيلِهِ إِلَى جَنَّتِهِ وَرِضْوَانِهِ لَمْ يُرِدِ الدُّنْيَا وَلَمْ تُرِدْهُ، وَكَذَلِكَ مَضَى أَبُو بَكْرٍ  رَضِي اللهُ عَنْهُ عَلَى أَثَرِهِ لِسَبِيلِهِ بَعْدَ إِحْيَاءِ سُنَنِ رَسُولِ اللهِ وَقَتْلِ الْكَذَّابِينَ، وَأَدْحَضَ حُجَّةَ الْمُبْطِلِينَ بَعْدَ عَدْلِهِ فِي الرَّعِيَّةِ وَقَسْمِهِ بِالسَّوِيَّةِ وَأَرْضَى رَبَّ الْبَرِيَّةِ، فَقَبَضَهُ اللهُ إِلَى رَحْمَتِهِ وَرِضْوَانِهِ وَأَلْحَقَهُ بِنَبِيهِ بِالرَّفِيقِ الْأَعْلَى، لَمْ يُرِدِ الدُّنْيَا وَلَمْ تُرِدْهُ، وَقَدْ فَتَحَ اللهُ عَلَى يَدَيْكَ كُنُوزَ كِسْرَى وَقَيْصَرَ وَدِيَارَهُمَا، وَحَمَلَ إِلَيْكَ أَمْوَالَهُمَا، وَدَانَتْ لَكَ طَرَفَا الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، وَنَرْجُو مِنَ اللهِ الْمَزِيدَ، وَفِي الْإِسْلَامِ التَّأْيِيدَ، وَرُسُلُ الْعَجَمِ يَأْتُونَكَ، وَوُفُودُ الْعَرَبِ يَرِدُونَ عَلَيْكَ، وَعَلَيْكَ هٰذِهِ الْجُبَّةُ قَدْ رَقَعْتَهَا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ رُقْعَةً، فَلَوْ غَيَّرْتَهَا بِثَوْبٍ لَيِّنٍ يُهَابُ فِيهِ مَنْظَرُكَ، وَيُغْدَىٰ عَلَيْكَ بِجَفْنَةٍ مِنَ الطَّعَامِ وَيُرَاحُ عَلَيْكَ بِجَفْنَةٍ تَأْكُلُ أَنْتَ وَمَنْ حَضَرَكَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ، فَبَكَى عُمَرُ  رَضِي اللهُ عَنْهُ عِنْدَ ذٰلِكَ بُكَاءً شَدِيدًا، ثُمَّ قَالَ: سَأَلْتُكِ بِاللهِ هَلْ تَعْلَمِينَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ شَبِعَ مِنْ خُبْزِ بُرٍّ عَشْرَةَ أَيَّامٍ أَوْ خَمْسَةً أَوْ ثَلَاثَةً أَوْ جَمَعَ بَيْنَ عَشَاءٍ وَغَدَاءٍ حَتَّى لَحِقَ بِاللهِ؟ فَقَالَتْ: لَا، فَأَقْبَلَ عَلَى عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا فَقَالَ: هَلْ تَعْلَمِينَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ قُرِّبَ إِلَيْهِ طَعَامٌ عَلَى مَائِدَةٍ فِي ارْتِفَاعِ شِبْرٍ مِنَ الْأَرْضِ؟ كَانَ يَأْمُرُ بِالطَّعَامِ فَيُوضَعُ عَلَى الْأَرْضِ وَيَأْمُرُ بِالْمَائِدَةِ فَتُرْفَعُ، قَالَتَا: اللَّهُمَّ نَعَمْ، فَقَالَ لَهُمَا: أَنْتُمَا زَوْجَتَا رَسُولَ اللهِ وَأُمَّهَاتُ الْمُؤْمِنِينَ، وَلَكُمَا عَلَى الْمُؤْمِنِينَ حَقٌّ وَعَلَيَّ خَاصَّةً، وَلَكِنْ أَتَيْتُمَانِي وتُرَغِّبَانِي فِي الدُّنْيا، وَإِنِّي لَأَعْلَمُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ لَبِسَ جُبَّةً مِنَ الصُّوفِ، فَرُبَّمَا رَقَّ جِلْدُهُ مِنْ خُشُونَتِهَا، أَتَعْلَمَانِ ذَلِكَ؟ قَالَتَا: اللَّهُمَّ نَعَمْ، قَالَ: فَهَلْ تَعْلَمِينَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ كَانَ يَرْقُدُ عَلَى عَباءَةٍ عَلَى طاقَةٍ وَاحِدَةٍ؟ وَكَانَ مِسْحًا فِي بَيْتِكِ يَا عَائِشَةُ يَكُونُ بِالنَّهَارِ بِسَاطًا وَبِاللَّيْلِ فِرَاشًا، فَنَدْخُلُ عَلَيْهِ فَنَرَى أَثَرَ الْحَصِيرِ عَلَى جَنْبِهِ، أَلَا يَا حَفْصَةُ أَنْتِ حَدَّثْتِينِي أَنَّكِ ثَنَّيْتِ لَهُ ذَاتَ لَيْلَةٍ فَوَجَدَ لِينَهَا فَرَقَدَ عَلَيْهِ فَلَمْ يَسْتَيْقِظْ إِلَّا بِأَذَانِ بِلَالٍ، فَقَالَ لَكِ: يَا حَفْصَةُ مَاذَا صَنَعْتِ؟ أَثَنَّيْتِ لِي الْمِهَادَ لَيْلَتِي حَتَّى ذَهَبَ بِي النَّوْمُ إِلَى الصَّبَاحِ؟ مَا لِي وَلِلدُّنْيَا، وَمَا لِلدُّنْيَا وَمَا لِي، شَغَلْتُمُونِي بِلَيِّنِ الْفِرَاشِ يَا حَفْصَةُ، أَمَا تَعْلَمِينَ أَنَّ رَسُولَ اللهِ كَانَ مَغْفُورًا لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ؟ أَمْسَى جَائِعًا، وَرَقَدَ سَاجِدًا، وَلَمْ يَزَلْ رَاكِعًا وَسَاجِدًا، وَبَاكِيًا وَمُتَضَرِّعًا فِي آنَاءِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ إِلَى أَنْ قَبَضَهُ اللهُ إِلَى رَحْمَتِهِ وَرِضْوَانِهِ، لَا أَكَلَ عُمَرُ t طَيِّبًا، وَلَا لَبِسَ لَيِّنًا، فَلَهُ أُسْوَةٌ بِصَاحِبَيْهِ، وَلَا جَمَعَ بَيْنَ الْأُدْمَيْنِ إِلَّا الْمِلْحَ وَالزَّيْتَ، وَلَا أَكَلَ لَحْمًا إِلَّا فِي كُلِّ شَهْرٍ حَتَّى يَنْقَضِيَ مَا انْقَضَى مِنَ الْقَوْمِ، فَخَرَجَتَا فَخَبَّرَتَا بِذَلِكَ أَصْحَابَ رَسُولِ اللهِ، فَلَمْ يَزَلْ كَذلِكَ حَتَّى لَحِقَ بِاللهِ عَزَّ وَجَلَّ. رَوَاهُ ابْنُ عَسَاكِرَ.

Ҳасан Басрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Басранинг жомеъ масжидидаги бир мажлисга келсам, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бир тўп саҳобалари Абу Бакр ва Умар розияллоҳу анҳумонинг зоҳидликларини, Аллоҳ уларга Исломда фатҳ қилган нарсаларни ва ҳусни сийратларини эслашиб ўтирган эканлар. Мен у қавмга яқинлашдим. Қарасам, ичларида Аҳнаф ибн Қайс Тамимий розияллоҳу анҳу ҳам бор экан. Унинг қуйидагиларни айтаётганини эшитдим:

«Умар ибн Хаттоб бизни бир гуруҳ лашкар билан Ироққа юборди. Аллоҳ бизларга Ироқни ва Форс юртларини фатҳ қилди. У ерда Форс ва Хуросоннинг нарсаларига эга бўлдик, улардан ўзимизга олиб, кийим кийдик. Умар розияллоҳу анҳунинг олдига келсак, у биздан юзини ўгириб олди ва бизга гапирмай қўйди. Бу иш Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобаларига оғир ботди. Унинг ўғли Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳунинг олдига келдик. У масжидда ўтирган экан. Унга мўминларнинг амири Умар ибн Хаттобдан бизга етган жафодан арз қилдик.

Абдуллоҳ: «Мўминларнинг амири устингизда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам киймаган, у зотдан кейинги халифа Абу Бакр Сиддиқ киймаган кийимларни кўрди», деди.

Биз уйларимизга бориб, устимиздаги кийимларимизни ечдик ва унинг олдига у аввал устимизда кўрган кийимларимизни кийиб келдик. У ўрнидан туриб, ҳар биримизга алоҳида-алоҳида салом берди ва ҳар биримиз билан алоҳида-алоҳида қучоқлашиб кўришди. Худди бундан олдин бизни кўрмагандек муомала қилди. Биз унга ўлжаларни тақдим қилдик. Умар уларни бизга тенг тақсимлаб берди.

Ўлжалар ичида Умарга хурмони сариёққа булаб тайёрланган сариқ, қизил сулол таоми тақдим қилинди. У уни татиб кўрди. Унга таъми ва ҳиди жуда яхши туюлди. Шунда у бизга юзланиб:

«Эй муҳожир ва ансорийлар жамоаси! Аллоҳга қасам, албатта, сизлардан ўғил отасини, ака укасини ушбу таом учун ўлдириши мумкин», деди ва уни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг борликларида ўлдирилган муҳожир ва ансорийларнинг болаларига беришга амр қилди.

Сўнгра Умар туриб кета бошлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари ҳам туриб, унинг изидан юра бошладилар. Улар бир-бирларига:

«Эй муҳожирлар ва ансорлар жамоаси! Манави одамнинг зоҳидлигига ва кийимига нима дейсизлар? Аллоҳ бизга унинг раҳбарлигида Кисро ва Қайсарнинг юртларини, ернинг машриғию мағрибини фатҳ қилганидан буён нафсларимиз заифлашди.

Унинг олдига арабу ажам элчилари келиб турибди. Улар унинг устидаги ўн икки ямоқли тўнини ҳам кўриб туришибди.

Агар сиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари жамоаси – катталаримиз, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан турли мавқифларда ва жангларда бирга бўлганларимиз, аввалги муҳожир ва ансорларимиз ундан ушбу тўнини бир юмшоқроқ, кўримлироқ кийимга алмаштиришини, унга эрталаб бир идишда, кечқурун бир идишда таом берилиб, ундан унинг ўзи ҳам, у билан ҳозир бўлган муҳожир ва ансорлар ҳам ейишини сўрасангиз, яхши бўларди», дедилар.

Қавмнинг барчаси бир овоздан: «Умарга бу гапни Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳудан бошқа одам айта олмайди, бу ишга одамлар ичида фақат ўша журъат қилиши мумкин. Чунки, у узотнинг қизларига уйланиб, куёвлари бўлган. Ёки қизи – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжалари Ҳафсагина айтиши мумкин. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг мақомлари туфайли Умар унга ҳам бирор нарса дея олмайди», дедилар.

Улар бу ҳақда Алига гап очдилар. Али: «Мен буни қила олмайман, яхшиси, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаларига айтинглар, улар мўминларнинг оналари, бу ишга журъат қиладилар», деди.

Улар Оиша ва Ҳафса розияллоҳу анҳолар бирга ўтирганларида улардан илтимос қилишди.

Оиша: «Буни мўминларнинг амиридан мен сўрайман», деди.

Ҳафса: «Менимча, у бу ишни қилмаса керак, сенга тушунтириб ҳам беради», деди.

Оиша: «Эй мўминларнинг амири! Гапиришимга изн беринг», деди.

Умар: «Эй мўминларнинг онаси, сўзла», деди.

Оиша: «Албатта, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз йўллари ила жаннатга ва розиликка кетдилар. Ул зот дунёни хоҳламадилар, дунё у зотни хоҳламади. Шунингдек, Абу Бакр розияллоҳу анҳу ҳам у зотнинг изларидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларини тирилтиргандан, муртадларни қатл қилгандан, аҳли ботилнинг ҳужжатларини йўқ қилгандан, раъиятга адолат қилгандан, молни баробар тақсим қилгандан, халойиқнинг Роббини рози қилгандан кейин ўз йўлига кетди. Аллоҳ уни Ўз раҳматига ва розилигига қабз қилди. Уни Ўз Набийси алайҳиссаломга – рафи­қул аълога қўшди. У дунёни хоҳламади, дунё ҳам уни хоҳламади.

Энди, батаҳқиқ, Аллоҳ сизнинг қўлингиз ила Кисро ва Қайсарнинг хазиналарини ва юртларини фатҳ қилди. Сизга уларнинг моллари олиб келинди. Сизга мағрибу машриқ яқин бўлди. Аллоҳдан янада зиёда қилишини ва Исломни қўллашини сўраймиз. Олдингизга ажамларнинг элчилари келмоқда, арабларнинг ҳайъатлари келмоқда. Сизнинг устингизда бўлса манави тўн бор. Уни ўн икки еридан ямаб олгансиз. Энди сиз уни бир юмшоқроқ, кўримлироқ кийимга алмаштирсангиз, сизга эрталаб бир идишда таом берилса ва кечқурун бир идишда таом берилса, ундан ўзингиз ҳам, сиз билан ҳозир бўлган муҳожир ва ансорлар ҳам есалар яхши бўларди», деди.

Шу пайт Умар розияллоҳу анҳу қаттиқ йиғлади ва:

«Сендан Аллоҳ номи ила сўрайман. Қани менга айт-чи, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳнинг ёнига боргунларича буғдой нонга ўн кун ёки беш кун ёки уч кун тўйганмилар?! Ёки тушлик ва кечки таомни жамлаганмилар?!» деди.

«Йўқ», деди Оиша. Шунда Умар Оиша розияллоҳу анҳога қараб:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ердан бир қарич кўтарилган дастурхонда таом қўйилганини биласанми?! Ул зот таом келтиришга амр қилсалар, ерга қўйиларди. Яна амр қилсалар, дастурхон йиғиштириб олинарди», деди.

(Оиша ва Ҳафса) икковлари:

«Аллоҳнинг номи ила айтамизки, гапингиз тўғри!» дейишди.

У уларга қараб:

«Икковингиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаларисиз, мўминларнинг оналарисиз. Иккингизнинг барча мўминларда, хусусан менда ҳақларингиз бор. Сиз бўлсангиз мени дунёга тарғиб қилгани келибсизлар.

Албатта, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг, қўполлигидан баданларига ботадиган, жундан бўлган чопон кийганларини яхши биламан. Икковингиз ҳам биласизларми?» деди.

«Аллоҳнинг номи ила айтамизки, гапингиз тўғри!» дейишди.

«Эй Оиша! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сенинг уйингда бир арқоқли жун чопон устида ухлаганларини биласанми? Ўша чопон кундузи гилам, кечаси тўшак бўлар эди. Биз у зотнинг олдиларига кирсак, ёнбошларида бўйранинг изини кўрардик.

Эслагин, эй Ҳафса! Сен ўзинг менга у зотга икки қават жой солиб берганингда, унинг юмшоқлигидан Билолнинг азонигача уйғонмаганларини, сўнгра сенга «Эй Ҳафса, нима қилиб қўйдинг? Бу кеча менга икки қават жой солиб берибсан. Тонг отгунча ухлабман. Менга дунёнинг нима кераги бор эди?! Мени юмшоқ тўшак ила машғул қилишингизнинг нима кераги бор эди?!» деганларини айтиб берган эдинг.

Эй Ҳафса! Сен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аввалгию кейинги гуноҳлари мағфират қилинганини билмас эдингми?! Ул зот оч ҳолларида кеч қилар, тунни саждада ўтказар эдилар. Аллоҳ у зотни Ўз раҳмати ва розилиги ила қабз қилгунича кечаю кундуз рукуъ ва сажда қилган ҳолларида, йиғлаган ва тазарру қилган ҳолларида бардавом бўлдилар.

Умар хуштаъм таом емайди. Юмшоқ кийим киймайди. Ўзининг икки соҳибидан ўрнак олади. Туз ва зайтун ёғидан бошқа икки таомни жамлаб емайди. Ҳар ойда одамлар еган гўштдан ортиқча гўшт емайди», деди.

Икковлари чиқиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобаларига бўлган гапларнинг хабарини бердилар. Умар Аллоҳ азза ва жаллага йўлиққунича ўша ҳолда бардавом бўлди».

Ибн Асокир ривоят қилган.

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг зоҳидликлари ҳақида бунга ўхшаш ривоятлар ишончли ровийлар томонидан кўплаб келтирилган.

Шу ўринда ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг бу даражадаги зоҳидликлари ўзларининг шахсий ижтиҳодлари ва ўз шахсларига тегишли эканини айтиб ўтиш керак.

Кўриб ўтганимиздек, бошқа саҳобалар ҳам у кишини бў йўлдан қайтара олмаганлар.

«Руҳий тарбия» китобининг 2-жузи асосида тайёрланди